Czy niedobór żelaza jest groźny? Przyczyny i objawy niedoboru żelaza
Żelazo jest jednym z najważniejszych pierwiastków niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu. Choć występuje w śladowych ilościach, jego rola w procesach życiowych jest nieoceniona — od produkcji hemoglobiny, która transportuje tlen we krwi, po wsparcie funkcjonowania układu nerwowego. Niedobór żelaza może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak anemia, zmęczenie czy osłabienie odporności. Jakie są objawy niedoboru żelaza? Jak je skutecznie uzupełnić?
Czy niedobór żelaza jest groźny?
Niedobór żelaza może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia, a w skrajnych przypadkach — nawet życia. Jest to spowodowane kluczową rolą, jaką żelazo odgrywa w organizmie. Pierwiastek ten uczestniczy w fundamentalnych procesach biochemicznych, takich jak transport tlenu we krwi, synteza DNA, przenoszenie elektronów oraz różnicowanie komórek mózgu, które odpowiadają za pamięć, zdolność uczenia się i regulację zachowania. Brak odpowiedniej ilości żelaza może prowadzić do zaburzeń w funkcjonowaniu organizmu, co może objawiać się zmęczeniem, osłabieniem koncentracji, a w dłuższej perspektywie — poważnymi problemami zdrowotnymi.
Niedobór żelaza – jaką rolę pełni żelazo?
Do czego potrzebne jest nam żelazo? Żelazo odgrywa kluczową rolę w funkcjonowaniu naszego organizmu, szczególnie w metabolizmie komórkowym. Jest nieodzownym składnikiem hemoglobiny, białka obecnego w czerwonych krwinkach, które odpowiada za transport tlenu z płuc do tkanek oraz dwutlenku węgla z tkanek do płuc. Żelazo jest także niezbędne dla mioglobiny, białka obecnego w mięśniach, oraz enzymów biorących udział w procesach metabolicznych komórek. Organizm magazynuje żelazo głównie w wątrobie, szpiku kostnym i śledzionie, co pozwala na jego wykorzystanie w momentach zwiększonego zapotrzebowania.
Niedobór żelaza – co jest przyczyną problemu?
Główne przyczyny niedoboru żelaza mogą być związane z utratą krwi lub przewlekłym krwawieniem, na przykład z przewodu pokarmowego czy podczas obfitych miesiączek. Również w okresie dojrzewania oraz ciąży, zwłaszcza w drugim i trzecim trymestrze, organizm może potrzebować więcej żelaza niż zwykle. Niedostateczna podaż żelaza w diecie, co często zdarza się przy źle zbilansowanej diecie wegańskiej lub wegetariańskiej, również może prowadzić do niedoboru.
Inną przyczyną niedoboru żelaza są zaburzenia wchłaniania, które mogą wynikać z różnych schorzeń, takich jak infekcja Helicobacter pylori, stan zapalny żołądka i jelit, czy też po zabiegach chirurgicznych związanych z przewodem pokarmowym. To wszystko może prowadzić do problemów z utrzymaniem właściwego poziomu tego ważnego pierwiastka w organizmie.
Niedobór żelaza – objawy
Co może oznaczać niedobór żelaza? Jakie objawy daje niedobór żelaza? Gdy organizm cierpi na niedobór żelaza, mogą pojawić się różne objawy, które sygnalizują problem:
- bladość skóry;
- uczucie ucisku w klatce piersiowej;
- duszności;
- przyspieszone tętno, zwane kołataniem serca;
- zimne dłonie i stopy;
- kruche i osłabione paznokcie, które mogą mieć nieregularną strukturę, na przykład podłużne prążki;
- brak apetytu;
- pogorszenie stanu włosów, co objawia się ich nadmiernym wypadaniem i łamliwością;
- problemy neurologiczne, takie jak trudności z koncentracją i pamięcią, bóle głowy, zawroty oraz uczucie dezorientacji.
Kto jest szczególnie narażony na niedobór żelaza?
U kogo najczęściej występuje niedobór żelaza? W niektórych momentach życia zapotrzebowanie organizmu na żelazo znacząco wzrasta. Jeśli w tych okresach nie dostarczymy odpowiedniej ilości tego pierwiastka poprzez dietę lub suplementację, ryzykujemy jego niedobór. Szczególną uwagę na dostateczną ilość żelaza powinny zwrócić:
- osoby uprawiające intensywną aktywność fizyczną;
- osoby, które są w trakcie leczenia niedoboru witaminy D;
- rodzice wcześniaków, noworodków i dzieci, które nie są karmione mlekiem matki;
- nastolatkowie w fazie intensywnego wzrostu i dojrzewania.
Te grupy są bardziej narażone na niedobór żelaza, dlatego powinny zadbać o odpowiednią jego podaż, by uniknąć problemów zdrowotnych.
Aby zapobiec niedoborowi żelaza, dorosły mężczyzna powinien codziennie dostarczać swojemu organizmowi około 10 mg tego pierwiastka, podczas gdy kobiety potrzebują go znacznie więcej – około 18 mg dziennie. Większe zapotrzebowanie kobiet wynika z regularnej utraty krwi podczas menstruacji.
W przypadku kobiet w ciąży zapotrzebowanie na żelazo jeszcze bardziej wzrasta, do około 26 mg dziennie (z wyjątkiem pierwszego trymestru). Dzieje się tak dlatego, że płód potrzebuje dużej ilości żelaza do prawidłowego rozwoju układu krwionośnego i nerwowego. Aby zapewnić odpowiedni poziom żelaza, należy zwrócić szczególną uwagę na dietę.
Niedobór żelaza - dieta i suplementacja
Gdzie jest najwięcej żelaza? Co jeść przy niedoborze żelaza? Bogate źródła żelaza to przede wszystkim produkty pochodzenia zwierzęcego, takie jak czerwone mięso, wątróbka, drób i ryby, które zawierają żelazo hemowe — najlepiej przyswajalną formę tego pierwiastka. Warto również sięgać po produkty roślinne, takie jak rośliny strączkowe, orzechy, nasiona, szpinak, czy pełnoziarniste produkty zbożowe. Należy jednak pamiętać, że żelazo z roślin (niehemowe) jest gorzej wchłaniane przez organizm.
Suplementacja żelaza może być konieczna, szczególnie w przypadkach większego zapotrzebowania lub stwierdzonego niedoboru. Przyjmowanie suplementów powinno odbywać się pod kontrolą lekarza, aby uniknąć nadmiernego poziomu żelaza, który również może być szkodliwy. Bardzo często warto łączyć żelazo z laktoferyną, ze względu na zwiększoną wchłanialność.
Wchłanianie żelaza
Jak zwiększyć wchłanianie żelaza? Aby zwiększyć wchłanianie żelaza, warto spożywać produkty bogate w witaminę C, jak np. cytrusy, papryka, czy brokuły, które wspomagają przyswajanie żelaza niehemowego. Z kolei niektóre substancje mogą obniżać wchłanianie żelaza — należą do nich polifenole (znajdujące się np. w herbacie i kawie), fityniany (obecne w niektórych zbożach i roślinach strączkowych) oraz wapń.
Leczenie niedoboru żelaza
Jeśli niedobór żelaza jest już stwierdzony, leczenie polega na zwiększeniu jego podaży poprzez dietę oraz, jeśli to konieczne, suplementację. W poważniejszych przypadkach lekarz może zalecić preparaty żelaza w formie tabletek, syropów, a w skrajnych sytuacjach — nawet zastrzyki. Regularne badania krwi oraz kontrola poziomu żelaza są istotne, aby monitorować skuteczność leczenia i zapobiegać ewentualnym powikłaniom.
Źródło: upacjenta.pl, niezalezna.pl
