Cukrzyca to nie wyrok

Cukrzyca jest chorobą cywilizacyjną, która ze względu na wielkość populacji stanowi duże obciążenie dla systemu ochrony zdrowia i odpowiada za znaczącą część przedwczesnych zgonów, co ma odzwierciedlenie w niekorzystnych statystykach dotyczących zgonów w Polsce – jak wynika z danych Głównego Urzędu Statystycznego, na przestrzeni 10 lat roczna liczba zgonów w wyniku cukrzycy wzrosła z poziomu 17 do poziomu 32 osób na 100 tys. ludności, a więc blisko dwukrotnie.

Cukrzyca powoduje hiperglikemię i niewydolność wielu ważnych narządów
Zgodnie z definicją Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego (PTD) cukrzyca jest to grupa chorób metabolicznych charakteryzujących się hiperglikemią, wynikającą z defektu wydzielania i/lub działania insuliny.

Jak czytamy w opublikowanym 14 listopada, w Światowym Dniu Cukrzycy, raporcie „Rozwój terapii w diabetologii. Innowacje. Potrzeby pacjentów. Rozwiązania systemowe”, przewlekła hiperglikemia wiąże się z uszkodzeniem i w konsekwencji niewydolnością wielu ważnych narządów, w szczególności serca i naczyń krwionośnych, nerek, nerwów i oczu. Co więcej, cukrzyca to jeden z najważniejszych czynników ryzyka sercowo-naczyniowego a przyspieszona miażdżyca związana z tą chorobą znacznie zwiększa częstość występowania zawałów serca, udarów mózgu czy miażdżycy kończyn dolnych.

Wobec tego z powodu problemów medycznych, ekonomicznych i społecznych już w 2006 roku Zgromadzenie Ogólne ONZ uchwaliło rezolucję uznającą cukrzycę za pierwszą niezakaźną epidemię, a w 2012 roku Parlament Europejski w swojej rezolucji wezwał rządy państw członkowskich UE m.in. do stworzenia narodowych programów zapobiegania i walki z tą chorobą.

Szeroki dostęp do refundowanego, nowoczesnego leczenia inwestycją, a nie kosztem
Części kosztów wynikających z przebiegu tej przewlekłej choroby można uniknąć poprzez zastosowanie odpowiednio dobranej terapii z szeregu opcji dostępnych od niedawna dla polskich pacjentów. We współczesnej farmakoterapii cukrzycy nie chodzi jedynie o uzyskanie prawidłowego stężenia glukozy we krwi, ale przede wszystkim o zapewnienie skutecznej prewencji rozwoju przewlekłych powikłań przy jednoczesnej poprawie stanu zdrowia i funkcjonowania pacjenta. Takie podejście do leczenia cukrzycy wynika z faktu, że właśnie rozwój przewlekłych powikłań cukrzycy jest wykładnikiem zaawansowania choroby i to z ich powodu stan zdrowia chorych ulega pogorszeniu, a życie – skróceniu. Niemal równie ważnym elementem terapii jest stosowanie takich leków, które w najmniejszym stopniu zagrażają wystąpieniem niedocukrzeń. Obie te korzyści, w postaci redukcji ryzyka przewlekłych powikłań i ryzyka wystąpienia hipoglikemii, charakteryzują niektóre z terapii wprowadzonych do systemu refundacji w ostatnich 4 latach. Ich refundacja stanowi ważne osiągnięcie, gdyż jeszcze kilka lat temu choroba ta nie była traktowana w systemie priorytetowo. Co prawda jeszcze nie wszystkie leki, technologie monitorowania poziomu glukozy czy pompy insulinowe są refundowane, a jeśli refundowane, to nie dla wszystkich pacjentów. Tymczasem szeroki dostęp do refundowanego, nowoczesnego leczenia stanowi inwestycję, a nie koszt dla systemu. Pacjent z cukrzycą dzięki odpowiednio prowadzonej terapii może żyć normalnie, tak jak jego rówieśnicy bez cukrzycy.

Można zapobiegać i leczyć
Obecnie mamy już narzędzia, dzięki którym terapię cukrzycy można prowadzić na światowym poziomie. Dzięki otwartości Ministerstwa Zdrowia i Narodowego Funduszu Zdrowia na zrozumienie potrzeb pacjentów z cukrzycą w Polsce, diabetycy otrzymali dostęp do najnowocześniejszych opcji leczenia (ultraszybko i ultradługo działające insuliny, analogi GLP-1, flozyny czy inhibitory DPP-4), które zostały objęte refundacją. Znacząco wzrósł także dostęp do nowoczesnych pomp insulinowych oraz sfinansowane zostały systemy ciągłego monitorowania glikemii.

Ponadto szybki rozwój technologii sprzyja opracowywaniu terapii, które są wygodniejsze w użyciu, bezpieczniejsze, jeszcze lepiej naśladują procesy fizjologiczne związane z regulacją glikemii; dzięki temu pacjenci chętniej przestrzegają zaleceń lekarskich oraz uzyskują lepsze efekty terapeutyczne. Już dziś w terapii cukrzycy dostępny jest pierwszy i jedyny analog GLP-1 i zarazem pierwsze białko zamknięte w tabletce. Innym przykładem rozwoju technologii w leczeniu cukrzycy, obecnie na etapie badań przedrejestracyjnych, jest insulina podawana jeden raz w tygodniu. Postęp technologiczny podąża również m.in. w kierunku pomp insulinowych bezdrenowych, zakładanych bezpośrednio na ciało, oraz miniaturyzacji urządzeń. Osobiste pompy insulinowe, sprzężone z systemem ciągłego monitorowania stężenia glukozy wraz z algorytmem sterującym wlewem insuliny, stanowią składowe pętli zamkniętej, tzw. sztucznej technologicznej trzustki. W technologii tej wykorzystana jest sztuczna inteligencja.    

Cukrzyca dziś i w przyszłości
Szacuje się, że liczba pacjentów z cukrzycą w Polsce wynosi ponad 3 mln, z czego około pół miliona osób jest niezdiagnozowanych. Przewidywany dalszy wzrost liczby chorych na cukrzycę będzie wynikał z prognozowanego przez WHO nasilenia tendencji demograficznych (starzenia się społeczeństw) oraz efektów działania cywilizacyjnych czynników ryzyka, takich jak zła dieta i brak aktywności fizycznej. Jeśli utrzymana zostanie dynamika zachorowalności na cukrzycę, w 2030 roku w Polsce będzie ok. 4,2 mln zdiagnozowanych chorych. Dlatego niezmiernie ważna jest kontynuacja działań ministra zdrowia w zakresie zapewnienia pacjentom z cukrzycą najlepszych terapii, zgodnie z aktualną wiedzą medyczną oraz szeroka edukacja społeczna, która doprowadzi do większej wykrywalności cukrzycy na wcześniejszym etapie jej zaawansowania oraz do poprawy przestrzegania zaleceń lekarskich przez pacjentów.