Powierzchnia parku wynosi 370,40 km², natomiast jego otulina zajmuje 831,70 km². Ponad 70% obszaru stanowią lasy liściaste i mieszane. W niedużych wsiach leżących na tym terenie zachowane zostały zabytki architektoniczne, głównie sakralne, oraz zespoły pałacowo-parkowe.
W parku znajdują się trzy spośród czterech elektrowni stanowiących tak zwany System Energetyczny Słupi. Powstał on w latach 1904–1925. Tu także występują naturalne stanowiska rzadkich roślin i miejsca gniazdowania ptaków chronionych, między innymi bielika. W 2003 r. żyła tu co najmniej jedna rodzina wilków, a przed rokiem 1900 spotykano niedźwiedzie.
Park zajmuje strefę środkowego i dolnego biegu rzeki Słupia i jej dorzecza od wsi Soszyca do drogi gminnej Krępa Słupska – Łosino. W wewnętrznych granicach parku znajdują się dwie wsie gminne: Kołczygłowy i Borzytuchom.
Obszar parku w głównej mierze został ukształtowany w wyniku ostatniego zlodowacenia obecnego terenu Polski, nazywanego zlodowaceniem północnopolskim. Konsekwencją tego jest zróżnicowanie wysokościowe obszaru i oraz rozmaitość form terenu. Przeważają pofałdowane powierzchnie wysoczyzn morenowych, poprzecinane dolinami rzek oraz siecią rynien, które współcześnie wypełniają wody jezior.
Oś parku stanowi dolina Słupi. Wody rzeki, w wyniku zróżnicowania genetycznego odcinków doliny, płyną albo szerokim, płaskim korytem albo przełomowymi, wąskimi fragmentami o górskim charakterze.
Na terenie parku rozpoznano 476 gatunków roślin naczyniowych, w tym 24 podlegające całkowitej ochronie i 9 ochronie częściowej. Obszar cechuje wysoka lesistość. Lasy pokrywają 72% jego powierzchni. Znaczący w tym udział mają bory sosnowe świeże, w których przeważającym gatunkiem jest sosna zwyczajna, pochodząca w głównej mierze z nasadzeń. Dodatkowo spotkać można drzewa nie występujące pierwotnie na tym obszarze, jak: świerk pospolity, daglezja, jodła pospolita, sosna wejmutka i sosna smołowa. Bory sosnowe parku są zróżnicowane pod względem wiekowym, jednak w większości nie przekraczają 120 lat. Najstarsze drzewostany, których wiek szacuje się na 160 lat, znajdują się m.in. w rejonie wsi Jutrzenka.
Istniejące rezerwaty przyrody na obszarze parku: Dolina Huczka, Gniazda Orła Bielika, Gołębia Góra, Grodzisko Borzytuchom, Jeziora Sitna, Mechowiska Czaple, Skotawskie Łąki, Źródliskowe Torfowisko
W granicach parku (według stanu na marzec 2020) istnieje także około 70 pomników przyrody. Wśród pomnikowych drzew dominują dęby szypułkowe i buki pospolite, rzadziej sosny zwyczajne (m.in. „Księżna Anna”) i lipy drobnolistne. Nielicznie reprezentowane są klon jawor, jesion wyniosły, brzoza brodawkowata, jodła pospolita, lipa srebrzysta, klon srebrzysty, jabłoń dzika. Jedynym pomnikiem przyrody nieożywionej jest głaz narzutowy „Smocze jajo”.
Istniejące rezerwaty przyrody w otulinie parku: Bukowa Góra nad Pysznem, Gogolewko, Jeziorka Chośnickie, Jezioro Cechyńskie Małe, Jezioro Głęboczko, Las nad Jeziorem Mądrzechowskim, Lisia Kępa.
