Nie od dziś wiadomo, że tłuszcze roślinne są tymi dobrymi i zdrowymi. Tłuszcze pochodzenia roślinnego mają bardzo pozytywny wpływ na zdrowie, a w szczególności na układ krążenia.
Tłuszcze te zapobiegają:
- powstawaniu zakrzepów
- powstawianiu blaszek miażdżycowych prowadzących do zawałów serca oraz udarów mózgu
Wszystkie roślinne tłuszcze łączy wysoka zawartość nienasyconych kwasów tłuszczowych, jednak każdy z nich ma inne walory zdrowotne.
Nienasycone kwasy tłuszczowe określane również nazwami omega-3 oraz omega-6 nie są wytwarzane przez organizm. Dlatego też trzeba dostarczać ich z zewnątrz. Z kolei omega-9 są syntetyzowane, ale w zbyt małych ilościach. Wsparcie w postaci pożywienia jest bardzo ważne.
Kwas alfa-linolenowy (ALA)
Występuje on głównie w olejach roślinnych, zwłaszcza w lnianym, rzepakowym, sojowym, z pestek dyni oraz z orzechów włoskich. Jego duże ilości znajdują się też w szpinaku i innych zielonych warzywach liściastych.
Kwasy eikozapentaenowy (EPA) oraz dokozaheksaenowy (DHA)
Te dwa związki mogą być syntetyzowane z kwasu alfa-linolenowego. Niestety nasz organizm nie wykonuje tego procesu szczególnie dobrze. Dlatego najlepiej jest dostarczać EPA i DHA z pożywieniem np. tym pochodzącym z owoców morza. Można, a nawet trzeba sięgnąć po sprawdzone suplementy. Kwasy omega-3 znajdują się też m.in. w takich rybach, jak makrela, śledź, łosoś.
Kwas gamma-linolenowy (GLA)
Jest on związkiem egzogennym, czyli musi być dostarczany z zewnątrz. Najlepiej sięgnąć po oleje z ziaren lnianki rydzowej (olej rydzowy), wiesiołka i ogórecznika. Kwas GLA znajduje się też w niektórych owocach np. w czarnej porzeczce.
Kwas oleinowy (OA)
Kwas ten powinien mieć stałe miejsce w jadłospisie. Znajdziemy go głównie w oliwie z oliwek i oleju rzepakowym, a także w olejach z orzechów ziemnych oraz laskowych. Dobrym źródłem kwasu oleinowego są też awokado, pistacje czy migdały.
Tak jak witaminy, tak również nienasycone kwasy tłuszczowe są niezbędne do prawidłowego rozwoju i funkcjonowania organizmu. Omega-3 oraz omega-6 określane się jako niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT).
Do najważniejszych plusów nienasyconych kwasów tłuszczowych należą:
- obniżanie poziomu cholesterolu LDL (tego złego)
- podniesienie ilości cholesterolu HDL (tego dobrego)
- redukcja ilości trójglicerydów
- silne działanie przeciwzapalne
- pozytywny wpływ na pracę mózgu i serca
- pomagają w przyswajaniu witamin
- wspierają układ odpornościowy
Tłuszcze zwierzęce, to te pochodzące z tkanki tłuszczowej zwierząt, ale i też z mięsa i mleka. Związki znajdujące się w tych tłuszczach są źródłem energii oraz są ważne dla prawidłowego działania układu odpornościowego. Zawierają też witaminy A, D, E oraz K. W tłuszczach tych znajdują się również kwasy wakcenowy i linolenowy.
Jednym z podstawowych składników tłuszczów zwierzęcych są również nasycone kwasy tłuszczowe: stearynowy, palmitynowy, masłowy oraz mirystynowy. Gdy spożywane są w nadmiarze, zwiększają ryzyko rozwoju miażdżycy oraz chorób nowotworowych, m.in. jelita grubego i prostaty. Podnoszą również poziom cholesterolu LDL w surowicy krwi. Z tych powodów tłuszcze zwierzęce powinny być spożywane w ograniczonych ilościach.
Oleje roślinne – w szerszym znaczeniu są to wszystkie substancje o konsystencji oleistej, pozyskiwane z dowolnej rośliny. W węższym znaczeniu za olej roślinny uważa się każdy ciekły tłuszcz pochodzenia roślinnego, który w temperaturze regionu pochodzenia rośliny ma konsystencję płynną.
Oleje roślinne rozróżniamy na:
- oleje nierafinowane – tłoczone na zimno, bogate w nienasycone kwasy tłuszczowe oraz witaminy.
- oleje rafinowane – oleje wysokoprzetworzone przeznaczone do smażenia, pozbawione zdrowych witamin.