Ślęża - czy znasz jej tajemnicę?
Ślęża stanowi doskonały punkt widokowy na Sudety (zwłaszcza Góry Sowie) i Nizinę Śląską z pobliskim Jeziorem Mietkowskim i nieco odleglejszym Wrocławiem. Jej bogata historia była związana z kultem pogańskim i osadnictwem celtyckich Bojów, była uznawana za "siedzibę bogów" - Śląski Olimp.
Ślęża (w latach 1945‒1948 Sobótka) to najwyższy szczyt Masywu Ślęży i całego Przedgórza Sudeckiego, wznoszący się na wysokość 717,5 m n.p.m. Mimo niewielkiej wysokości bezwzględnej, masyw ma imponujący wygląd ze względu na znaczną wysokość względną (ponad 500 m).
Ślęża należy do Korony Gór Polski, Korony Sudetów Polskich i Korony Sudetów. Najbliższe miasto w pobliżu góry to Sobótka.
Ślęża zbudowana jest głównie z granitów i gabra. Większa część masywu Ślęży to ofiolit – pozostałość kopalnego dna oceanicznego (skorupy oceanicznej). Jego powstanie datowano na 350 mln lat (przełom dewonu i karbonu).
W neolicie masywie Ślęży wydobywano nefryt oraz serpentynit. Z serpentynitu wyrabiano narzędzia i broń, a z nefrytu drobne narzędzia i ozdoby. Od X wieku przez całe średniowiecze wydobywano granity oraz serpentynity. Te pierwsze głównie do produkcji kół młyńskich i kamienia budowlanego, ale we wczesnym średniowieczu wyrabiano z nich elementy zdobnicze dla kościołów romańskich (np. kapitele, rzeźby lwów). Serpentynit po wypolerowaniu służył jako kamień ozdobny lub surowiec do wyrobu ozdobnych naczyń. W 1877 otwarto kopalnię rud chromu w rejonie Raduni, działała ona do roku 1943. Od 1920 do pierwszych lat powojennych istniała kopalnia magnezytu w Sobótce, a od 1960 działa kopalnia magnezytu w Wirach. W początkach XX wieku utworzono wielkie kamieniołomy granitu i skalenia w Strzeblowie (dzielnica Sobótki), a w 1884 uruchomiono kamieniołom serpentynitu (i nefrytu) w Jordanowie. W 1986 udokumentowano duże złoże rud żelaza, tytanu i wanadu na wschodnich stokach Ślęży; nie są one jednak eksploatowane.
Góra stanowiła religijny ośrodek kultu Słońca miejscowych plemion – jego początki sięgają epoki brązu, a początek upadku przypada na początki chrystianizacji tych obszarów w X i XI w. Na szczycie góry i jej pobliżu zachowały się kamienne rzeźby „panny z rybą, mnicha, grzyba, dzika, oraz niedźwiedzia” łączone z celtyckim kręgiem kulturowym. Odnaleziono również fragmenty kamiennych wałów, o szerokości ok. 12 m, układanych z odłamków kamieni, oraz zagadkowe posągi z charakterystycznym symbolem ukośnego krzyża – według hipotez badaczy krzyż garbo, prawdopodobnie związany był z kultem Słońca.
W pierwszej połowie XII wieku, za panowania Bolesława Krzywoustego, Piotr Włostowic ufundował na szczycie klasztor augustianów. Ze względu jednak na znaczne oddalenie od ludzi klasztor został później przeniesiony do pobliskiej wsi Górka (obecnie część Sobótki), a wkrótce potem (w 1153 r.) do Wrocławia.
W 1837 r. powstało na szczycie schronisko Mooshaus. W latach 1851–1852 wybudowano nowy obiekt w stylu szwajcarskim. Na początku XX w. okazało się ono niewystarczające i w latach 1907–1908 powstał istniejący do dziś (później jako hotel Olimp, obecnie Dom Turysty PTTK im. Romana Zmorskiego).
Od 1954 roku Ślęża jest objęta ochroną jako Rezerwat krajobrazowo-geologiczny i historyczny Góra Ślęża (powierzchnia 141,4 ha). 9 września 2016 na górze Ślęża odbyły się dolnośląskie obchody 1050-lecia chrztu Polski.
Na szycie znajdują się następujące budowle: kościół pod wezwaniem Nawiedzenia NMP z 1852 roku, schronisko im. Romana Zmorskiego, RTCN Ślęża - Radiowo Telewizyjne Centrum Nadawcze Ślęża, krzyż milenijny z granitu postawiony w 2000 roku, dwunastometrowa żelbetonowa wieża wzniesiona krótko przed II wojną światową dla celów kartografii, granitowa rzeźba kultowa "niedźwiedź", fragmenty XIII-wiecznych murów zamkowych pomiędzy kościołem a grupą gabrowych Skał Zamkowych.
Masyw i jego okolice pokryte są gęstą siecią szlaków turystycznych. Istnieją dwie ścieżki archeologiczne oznaczone symbolem ślężańskiego niedźwiedzia i szlaki rowerowe.
Źródło: niezalezna.pl
