O czym szumią wierzby? Tajemnica polskiego krajobrazu
Trudno wyobrazić sobie drzewa bardziej związane z polskim krajobrazem niż wierzby. Szczególnie dotyczy to tzw. wierzb głowiastych. Wierzba głowiasta to nie specjalny gatunek, czy odmiana, ale forma drzewa ukształtowana ręką człowieka.
W Polsce dziko rośnie około 30 gatunków wierzb. Gatunkiem typowym jest wierzba biała. Jest ona pospolita na całym terytorium kraju. Zazwyczaj rośnie na brzegach rzek, przy rowach bądź innych miejscach o bardzo wilgotnym podłożu.
Drzewo osiąga wysokość do 30 m, posiada koronę szerokorozłożystą, krótki, często pochyły pień, od którego wznoszą się konary. Często w pniu starszych drzew występują spróchniałe dziuple. Kora jest ciemnoszara, popękana. Drewno bardzo miękkie i łatwo próchniejące. Pędy są bardzo smukłe. Mają szarą barwę. Są delikatnie owłosione przez cały rok. Pąki są wąskie i spłaszczone. Liście wąskie, lancetowate o długości około 8 cm. Młode liście obustronnie jedwabiście owłosione, starsze tylko na spodniej stronie.
Drzewo szybko rośnie i jest dość krótkowieczne. Rośnie przede wszystkim w lasach łęgowych wzdłuż rzek, często tworząc tam wraz z topolami duże skupienia. Preferuje okresowo zalewane, piaszczyste gleby. Występuje również wzdłuż dróg, nad stawami. Często jest sadzona. Dochodzi w górach do wysokości ok. 800 m n.p.m. Zakwita wczesną wiosną (marzec – kwiecień), równocześnie z rozwojem liści. Kwiaty zapylane przez owady, nasiona rozsiewane przez wiatr.
Drzewo jest często nasadzane na wałach przeciwpowodziowych oraz na brzegach rzek w celu ich umocnienia i zabezpieczenia przed osuwaniem ziemi. Dzięki silnie rozbudowanemu systemowi korzeniowemu i szybkiemu wzrostowi nadaje się również do rekultywacji terenów i wysypisk śmieci.
Jako roślina pobierająca z podłoża bardzo duże ilości wody sadzona jest na terenach podmokłych i bagnach w celu ich osuszenia.
Jeśli chcemy aby z naszego krajobrazu nie zniknęły malownicze i cenne przyrodniczo szpalery wierzb głowiastych, prócz regularnego ogławiana tych już istniejących – zasadźmy nowe!
Możemy ją uzyskać z sadzonek (sztobrów), lub pozyskanych podczas ogławiania grubych pędów (żywokołów). Mniejsze, kilkudziesięciocentymetrowe sadzonki to sztobry. Żywokół to fragment pędu drzewa o długości ok. 1-3 m. Ze względu na zdolność wytwarzania korzeni i rozwoju uśpionych pąków stosowany jest do rozmnażania drzewa. Na żywokoły stosuje się głównie gałęzie o średnicy ok. 3-10 cm, pozbawione liści.
Wierzba ma również działanie lecznicze, surowcem zielarskim jest kora zawierająca flawonoidy, kwasy organiczne oraz glikozydy. Najważniejszym z nich jest glikozyd fenolowy – salicyna. Korę zbiera się z 2 – 3 letnich gałęzi wczesną wiosną, gdy ruszają soki i łatwo jest ją oddzielić od drewna. Do celów leczniczych wykorzystywana może być również kora wierzby kruchej, wierzby purpurowej, wierzby pięciopręcikowej i wierzby wiciowej.
Salicyna ma silne działanie przeciwzapalne, przeciwgorączkowe i ściągające. Wykorzystywana jest przy takich dolegliwościach i chorobach, jak: ból głowy, przeziębienie przebiegające z gorączką, różne choroby reumatyczne, miażdżyca. Obecnie już nie pozyskuje się do celów leczniczych kory wierzby, gdyż jest zastępowana syntetycznie produkowanym kwasem acetylosalicylowym (nazwa handlowa „Aspiryna”, „Polopiryna”). W medycynie ludowej wykorzystywano korę wierzby również do leczenia nerwobólów i jako środka ułatwiającego zasypianie i uspokajającego.
Kora wierzby wykazuje podobne działanie i efekty uboczne (przy regularnym i nadmiernym spożywaniu) do aspiryny, dlatego jej dzienne spożycie nie powinno przekraczać 240 mg. Zarówno przyjmowanie aspiryny, jak i kory wierzby w ilościach większych niż zalecane, powoduje wrzody żołądka, które uznaje się za jedną z przyczyn nowotworów żołądka.
Źródło: niezalezna.pl
