Nawet co 6. kleszcz może być zakażony wirusem KZM i wystarczy zaledwie kilka minut, aby doszło do zakażenia. Wirus KZM bytuje w gruczołach ślinowych kleszczy – dlatego KZM można się zakazić praktycznie od razu w momencie ukłucia przez kleszcza.
Jak dochodzi do zakażenia?
Kleszcz, wkłuwając się w skórę, jednocześnie wpuszcza do rany swoją ślinę, w której znajdują się nie tylko substancje znieczulające i przeciwzakrzepowe (dzięki którym nie czujemy wkłucia), ale także wirus kleszczowego zapalenia mózgu. Dlatego, odmiennie niż w przypadku boreliozy, nawet szybkie usunięcie kleszcza nie chroni przed zakażeniem tym wirusem. KZM może być wywołane również spożywaniem surowego mleka lub produktów mlecznych na bazie niepasteryzowanego mleka, pochodzącego od zakażonych zwierząt.
Kleszcze są przenoszone przez ptaki i drobne gryzonie, dlatego nie sposób stwierdzić, czy w danym rejonie nie ma pajęczaków zakażonych KZM. Ponieważ te stawonogi bytują też w miastach, nie wystarczy nie chodzić do lasu, by się ich ustrzec. Często są przenoszone przez zwierzęta domowe, dlatego również ich posiadanie, przede wszystkim psów, jest jednym z czynników ryzyka chorób odkleszczowych. Najwięcej przypadków KZM jest rozpoznawanych w Polsce północno-wschodniej i wschodniej: na Suwalszczyźnie, Mazurach, w okolicach Lublina, wschodnim Mazowszu, jednak pajęczaki zakażone wirusem występują na terenie całej Polski.
Przebieg choroby
Choroba przebiega w dwóch fazach, gdzie pierwsze objawy przypominają grypę; w przypadku wystąpienia drugiej, neurologicznej fazy choroby najczęściej konieczny jest pobyt w szpitalu. Nie ma leku, który można zastosować, by zahamować postęp choroby. Stosuje się wyłącznie leczenie objawowe.
Większość zachorowań przebiegających pod postacią zapalenia opon mózgowych kończy się wyleczeniem. Nie oznacza to jednak powrotu do stanu zdrowia z okresu przed infekcją. Powikłania występują nawet u 58% chorych, u których doszło do postaci neurologicznej choroby. Najczęstsze powikłania neurologiczne to porażenia i niedowłady. Często jednak występują powikłania psychiatryczne, takie jak zaburzenia koncentracji, nastroju, pamięci, uwagi, przewlekłe bóle głowy, wzmożona męczliwość, zaburzenia snu. Wielu pacjentów może nie wiązać ich wystąpienia z przebytym KZM. Rehabilitacja trwa długo, niektórzy chorzy nie odzyskują pełni sprawności.
Leczenie i profilaktyka
Ponieważ obecnie nie ma skutecznego leku na KZM, a chorobę leczy się jedynie objawowo, skutki zdrowotne zachorowania na KZM są bardzo niebezpieczne - choroba może prowadzić do niepełnosprawności, a nawet zakończyć się śmiercią.
Jak uniknąć zakażenia KZM?
Jedynym skutecznym sposobem profilaktyki KZM jest szczepienie. Szczepić można już dzieci – od ukończenia 1. roku życia; nie ma górnej granicy wieku. W kalendarzu szczepień jest to szczepienie zalecane. WHO rekomenduje szczepienia przeciw KZM wszystkim osobom mieszkającym w regionach, w których rocznie zgłaszanych jest 5 lub więcej przypadków KZM na 100 tys. mieszkańców.
Szczepienia przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu są bardzo skuteczne – chronią w około 99% przed zachorowaniem na tę groźną chorobę. Zaszczepienie zimą lub wczesną wiosną zapewnia ochronę już od początku sezonu aktywności kleszczy. Szczepienie ochronne przeciw KZM są także zalecane dla osób z grup ryzyka w obowiązującym Programie Szczepień Ochronnych na rok 2020[20].
Świadomość KZM
Mimo przeprowadzanych akcji informacyjnych uświadamiających zagrożenia związane z KZM i jego powikłaniami, nadal problem jest nierzadko bagatelizowany. Wiele osób uważa, że ich on nie dotyczy.
Źródło: niezalezna.pl, PAP MediaRoom, IPPEZ
