Grab - najtwardsze i najcięższe spośród rodzimych drzew
Grab to drzewo z rodziny brzozowatych. W Polsce dziko rośnie tylko grab pospolity. Niektóre gatunki bywają uprawiane. Najłatwiej je rozpoznać po zawsze gładkiej, srebrzystopopielatej korze pokrytej charakterystycznym wzorem cieniowanych pasm. Stanowi jeden z ważniejszych rodzimych gatunków drzew tworzących lasy w Polsce.
Grab pospolity w Polsce częsty na całym niżu i w niższych położeniach górskich. Podczas holocenu, w okresach znacznego spadku liczby ludności, bywał gatunkiem dominującym w lasach. Drzewo dorastające zazwyczaj do 25 m z gęstą, miotlastą koroną, silnie zagęszczoną, szeroką i wysoką. Kora, ciemna, ziemista z siatkowatym wzorem, zwykle o falistej powierzchni. Gałązki giętkie z jasnymi kropkami (przetchlinki), młode nieco owłosione.
Drzewa o gładkiej, nieznacznie spękanej, popielatej korze. Liście skrętoległe, eliptyczne do jajowatych, o wyraźnie zaznaczonych nerwach bocznych. Rośliny jednopienne, kwiaty męskie 6 – 12 pręcikowe, bez okwiatu, z jedną łuską. Kwiaty żeńskie podparte przysadkami, które po przekwitnieniu silnie się rozrastają tworząc trójklapowe okrywy, do nich przyrośnięte są orzeszki. Owoc popłaszczony, żeberkowany orzeszek, po dojrzeniu opadający razem z okrywami.
Drewno grabu jest beztwardzielowe, bardzo twarde, ciężkie, sprężyste i trudne w obróbce, wykorzystywane na opał. Ma dużą wartość opałową – jedną z największych wśród naszych drzew. Dawniej ze względu na twardość robiono z niego m.in. koła młyńskie, a z gałęzi – klatki dla ptaków. Także ma zastosowanie do wyrobu niektórych instrumentów muzycznych, np. trzonków młoteczków fortepianowych, pałeczek perkusyjnych, a także do produkcji korpusów strugów stolarskich, pobijaków.
Żywopłoty z przycinanych grabów były kiedyś w południowej Polsce powszechnie stosowane do grodzenia pól i sadów. Charakterystyczną cechą tego gatunku jest skłonność do wytwarzania odrośli korzeniowych, co wykorzystuje się w ogrodnictwie do zagęszczania żywopłotów. Doskonale znosi cięcie. Grab czasami sadzony jest w parkach, nadaje się także na bonsai.
Na obszarach nizinnych i wyżynach występuje dość pospolicie, ale w dużym rozproszeniu i w niewielkiej ilości, stanowiąc poniżej 0,5% w drzewostanach. W górach granica występowania zwykle sięga 600 m n.p.m., w Bieszczadach do 900 m n.p.m. Lasy zdominowane przez grab pospolity są nieliczne i niewielkie i występują we wschodniej Polsce.
Największy obwód wśród grabów w Polsce ma drzewo o obwodzie 436 cm w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Warszawskiego oraz okaz w Jankowicach o obwodzie 402 cm (krajowy rekordzista wśród grabów rosnących w warunkach naturalnych), a za najstarsze uważa się drzewo z arboretum w Gołuchowie o wieku 199 lat (w 2018 r.) i obwodzie 374 cm. Z kolei najwyższy grab polski, rosnący w Puszczy Białowieskiej i mający 34,2 m jest jednocześnie rekordzistą europejskim.
Źródło: niezalezna.pl
