Dereń jadalny – roślina ozdobna i lecznicza
Dereń jadalny – gatunek rośliny z rodziny dereniowatych. Pochodzi ze środkowej i południowo-wschodniej Europy i zachodniej Azji, jest uprawiany w wielu krajach świata również w Polsce. Kwitnie przed rozwojem liści, od marca do kwietnia. Uprawiany jest jako roślina ozdobna. Efektownie wygląda zwłaszcza w marcu i kwietniu kiedy kwitnie, a także na jesieni, kiedy pojawiają się jego owoce.
Dereń znany jest przede wszystkim z owoców, z których wytwarza się m in. popularną dereniówkę. Tworzy rozłożysty krzew lub małe drzewo. W zależności od formy wzrostu osiąga od 3 do 10 metrów wysokości. Ulistnienie naprzeciwległe, liście jajowato-eliptyczne o długości 5–10 cm, długo zaostrzone, pod spodem w kątach nerwów biało wełniasto owłosione. Kwiaty drobne, zebrane w nieduże, kuliste baldachy z 4 podsadkami bocznie umieszczonymi i rozwijającymi się jeszcze przed rozwojem liści. Kwiaty składają się z 4-działkowego kielicha, 4 żółtych płatków korony, 1 słupka, 4 pręcików. Owoc podługowaty, wiśniowego koloru pestkowiec. Ma cierpki smak.
W swoim naturalnym środowisku rośnie zwłaszcza w zaroślach i na zalesionych stokach rejonów o łagodnym klimacie. Dużo rzadziej dereń jest kojarzony z kwiatami, które pojawiają się już w marcu! Dereń jadalny kwitnie na żółto. Niewielkie, ale za to liczne, kwiaty tworzą wrażenie złotej chmury otulającej krzew. Efekt nieco podobny do kwitnącego oczaru.
Dereń jadalny jest prosty w uprawie. Najlepiej rośnie w żyznej glebie (preferuje odczyn zasadowy) i na stanowisku słonecznym. Daje radę również w półcieniu i bez problemu owocuje. Derenie świetnie nadają się na żywopłoty i w takiej roli czasem spotkasz je w starych parkach lub ogrodach, gdyż były dość popularne już w okresie przedwojennym.
Jest stosowany również na wysokie żywopłoty. Jest to krzew o skromnych wymaganiach, który dobrze się czuje na słońcu i w półcieniu, znosi gleby wapienne, susze i zanieczyszczone powietrze. W cieniu owocuje słabo i ma luźniejszy pokrój. Owoce są słodko-kwaśne, mocno cierpkie ze względu na duży udział tanin (2,5 g/100 g). Bogate są w polifenole, kwasy organiczne, witaminę C i antocyjany. Nadają się na przetwory, np. marmoladę, dżem, nalewki (dereniówka), nadzienie do cukierków i wypalankę – na Słowacji zwaną drienkovica, a w Niemczech Dirndlbrand. Niedojrzałe owoce można także kisić w solance, otrzymując produkt bardzo podobny do oliwek. Ma działanie antyseptyczne, pomaga zwłaszcza w utrzymaniu higieny jamy ustnej. Obłupana z kory gałązka kwitnącego derenia, pogryziona na końcu jest skutecznym środkiem do czyszczenia zębów.
Z drewna wyrabiane były koła zębate, jest doskonałe do toczenia.
Źródło: niezalezna.pl
