David Rizzio przybył do Szkocji w 1561 roku jako pokojowiec posła z Sabaudii. Ponieważ zaś pięknie grał na lutni spodobał się Marii Stuart, która przejęła go od posła pod swe skrzydła i uczyniła… sekretarzem. Nie spodobało się to szkockim baronom, szczególnie że Rizzio nie był typem skromnisia. Wszędzie głosił swą wielkość butą i obnoszeniem się przepychem ponad miarę. W dodatku jako katolik był podejrzewany o szpiegowanie na rzecz papieża.
Włoch był bardzo sprytny, nie tylko obwinął sobie wokół palca królową, ale też zaprzyjaźnił się z jej przyszłym mężem lordem Darnleyem. Jednak po ślubie Henryk rzucił się w wir rozrywek i alkoholu, a jego druhowie podszepnęli mu, że Marię i Davida na pewno łączy coś więcej.
Królowa Maria
I tak do setki innych doszedł jeszcze jeden wróg – zazdrosny mąż, dodatkowo nagle pozbawiony współwładzy przez królową. Wszystkie dokumenty i decyzje Henryka od tej pory Maria Stuart akceptowała osobiście.
Henryk Darnley
Zdesperowani możnowładcy, mając poparcie króla, połączyli swe siły i zaczęli knuć przeciwko władczyni oraz jej sekretarzowi, którego oskarżano m.in. o zły wpływ na politykę kraju. Jednak do dziś nie wiadomo, czy rzeczywiście był szpiegiem papieża. Przed planowanym zamachem pisał ambasador angielski w liście:
Jestem przekonany, że królowa żałuje teraz swego małżeństwa i nie cierpi Darnleya oraz całej jego rodziny. I On sam został powiadomiony, że ktoś dzieli względy jego żony, wiek o tym z pewnością. Wiem też, że jeśli to, co się planuje, istotnie zostanie wykonane, to David przed upływem dziesięciu dni za zgodą króla zostanie zlikwidowany.
9 marca 1566 roku kiedy królowa jadła kolację w pałacu Holyrood zamachowcy weszli tajnym wejściem wprowadzeni przez Darnleya i wpadli do jej komnat. Od razu rzucili się na Davida, który z kolei szukał ratunku u ciężarnej Marii. Oderwany od niej siłą dostał 50 ciosów nożem.
Zamach na Rizzio
Królowa była zszokowana, Henryk przepraszał ją i żałował udziału w spisku. Podobno na drugi dzień przyszedł do niej na rozmowę, a ona mu przebaczyła. 21 marca wydała oficjalną proklamację oczyszczającą króla z podejrzeń, ale prywatnie nigdy mu tego nie wybaczyła. „Chociaż jedno drugiemu nie ufa, zachowują się jak mąż i żona” – pisał de Silva do Filipa II. 19 czerwca Maria urodziła syna Jakuba. Kiedy niemal 50 lat później Elżbieta I umierała wyraziła życzenie, by jej następcą został „kuzyn ze Szkocji”. Koronowano go 25 lipca 1603 roku w katedrze w Westminster.