Kim był król polskiej pantomimy? Tomaszewski został okrzyknięty geniuszem i "jednym z największych artystów światowego teatru"
Był geniuszem. Jednym z największych artystów światowego teatru. Przed nim teatru pantomimy w takim znaczeniu nie było - mówi o Henryku Tomaszewskim teatrolog, literaturoznawca i reżyser Józef Opalski. Twórca nowej formy sztuki scenicznej nazwanej teatrem ruchu urodził się 100 lat temu.
Tomaszewski był wybitnym tancerzem, choreografem, mimem, reżyserem i autorem scenariuszy. Urodził się sto lat temu, 20 listopada 1919 roku w Poznaniu.
Tomaszewski był geniuszem. Jednym z największych artystów światowego teatru. Przykro, że tak się o nim w Polsce zapomina, a przecież ze swoją pantomimą kilka razy objechał świat
– mówi Opalski, zaznaczając, że "to właśnie Tomaszewski założył i wymyślił teatr pantomimy". "Oczywiście w historii teatru byli już wcześniej wielcy mimowie, ale teatru pantomimy w takim znaczeniu nie było. Był artystą niezwykle oryginalnym" - ocenił.
Założyciel Wrocławskiego Teatru Pantomimy, jego dyrektor i autor scenariuszy do wszystkich przedstawień, jedna z najważniejszych postaci polskiego i światowego teatru drugiej połowy XX wieku, przyszedł na świat w polsko-niemieckiej rodzinie jako Henryk Karol Robert König, syn Kasimira Königa i Jadwigi z domu Jakisrz. Po wojnie wyjechał do Krakowa, gdzie w latach 1945-47 uczył się w Studio Dramaturgicznym Iwo Galla i szkole tanecznej Feliksa Parnella. Przez rok współpracował wówczas z Polskim Teatrem Akademickim. Od 1949 roku przez dziesięć lat był solistą Opery Wrocławskiej, gdzie zatańczył 11 uznanych za wybitne ról: m.in. Pawia w "Pawiu i dziewczynie" Tadeusza Szeligowskiego (1949) oraz Diabła w "Panu Twardowskim" Ludomira Różyckiego (1953).
W 1956 roku założył Studio Pantomimy, z którym zdobył nagrodę zespołową oraz złoty medal za mimodram "Płaszcz" wg Mikołaja Gogola na Światowym Festiwalu Młodzieży. Tego typu inicjatywa była pierwszą w Polsce. W 1959 w roku przekształcono je we Wrocławski Teatr Pantomimy.
Przez 45 lat reżyser prowadził swój teatr. Konsekwentnie kształtował swój zespół. Sam był jego najlepszym aktorem, inscenizatorem, choreografem i autorem. Ruchem zastąpił słowa, obrazując tym samym myśli, sny i wyobrażenia. Stworzył nowoczesny język ciała, sięgając po całą paletę środków artystycznych. Podkreślał, że zadaniem pantomimy jest afirmacja człowieka i afirmacja życia.
W 2017 roku, 27 marca w Międzynarodowym Dniu Teatru, otwarto we Wrocławiu Muzeum Teatru nazwane im. Henryka Tomaszewskiego. Przy tej okazji dr Maciej Łagiewski, dyrektor Muzeum Miejskiego Wrocławia, powiedział: "W historii naszego miasta raz tylko zjawił się taki człowiek, który stworzył inny rodzaj teatru, inny rodzaj pantomimy. Bardzo czytelny i na całym świecie odbierany z wielką życzliwością. To Tomaszewski otworzył okno na świat Wrocławiowi i polskiej kulturze i to z tego względu on jest patronem tego miejsca". Podkreślając, że Wrocław już od wielu lat jest miejscem kojarzonym z teatrem dyrektor dodał, że dwa teatry, które "otworzyły Wrocławiowi okno na świat – to Teatr Laboratorium Jerzego Grotowskiego oraz Wrocławski Teatr Pantomimy Henryka Tomaszewskiego".
Prócz teatru i tańca, pasją artysty było kolekcjonowanie lalek. Swój zbiór przekazał Muzeum Lalek w Karpaczu. Był wielokrotnie nagradzany, m.in w 1967 roku za inscenizację i reżyserię "Męczeństwa i śmierci Marata" Petera Weissa w Teatrze Polskim w Poznaniu, czy w roku 1973 za reżyserię, inscenizację i choreografię do "Legendy" Stanisława Wyspiańskiego w Teatrze Dolnośląskim w Jeleniej Górze. W roku 2000 otrzymał nagrodę im. Konrada Swinarskiego za całokształt twórczości oraz nagrodę Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego za rok 1999 za całokształt twórczości w dziedzinie teatru.11 listopada 1996 za wybitne zasługi dla kultury narodowej został odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 23 września 2001 roku w Kowarach. Spoczął na zabytkowym cmentarzu przy świątyni Wang w Karpaczu.
W latach 1960–1966 Henryk Tomaszewski współpracował z kontrwywiadem SB, początkowo jako kontakt poufny „T.H.”, od 1963 jako tajny współpracownik „Henryk”. W czasie wyjazdów zagranicznych donosił SB o zachowaniu członków swojego zespołu. Po okresie współpracy z SB, Tomaszewski stał się osobą inwigilowaną przez służby. W notatce z maja 1967 roku, oficer SB zanotował, by poddać Tomaszewskiego „aktywnej kontroli operacyjnej” i założyć mu podsłuch w mieszkaniu. SB obawiało się Tomaszewskiego głównie z powodu jego licznych zagranicznych kontaktów – Teatr Pantomimy był niezwykle popularny za granicą i często wyjeżdżał na zagraniczne tourneé[
Źródło: PAP, niezalezna.pl
