Czytamy więc, że ojciec ma prawo użyć przemocy, jeśli zajdzie taka potrzeba zarówno w stosunku do bliskich. „Żony pytają swoich mężów o to, jak zbawić swoje dusze, (…) jak dobrze zorganizować swój dom i poddać się mężom we wszystkich sprawach. To, co nakazuje mąż, powinny wykonywać z miłością i zgodnie z jego przykazaniami” – napisano m.in. „Domostroju”.
Użycie „Domostroju” w podręczniku pasuje do szerszego wzorca odnoszenia się do rosyjskiego średniowiecza w polityce Kremla.
Władimir Putin chętnie wykorzystują średniowieczną Rosję jako model przyszłości kraju. W lutym 2025 roku, zaledwie miesiąc przed opublikowaniem „Mojej rodziny”, rząd rosyjskiego regionu Wołogdy założył organizację o nazwie Opricznina, mającą za zadanie „wspierać rosyjską tożsamość i rozwijać edukację moralną młodzieży”.
Krwawe rządy opryczników
Nazwa przywołuje pierwsze rządy brutalnego terroru państwowego w historii Rosji. Opricznina była realizowana właśnie przez Iwana Groźny w latach 1565-1572 w celu ustanowienia jego nieskrępowanej władzy nad krajem. Oprycznicy byli osobistymi strażnikami Iwana, którzy przy siodle mieli przymocowaną głowę psa i miotłę, aby pokazać, że są „psami” cara i zmiatają wszelką zdradę. Kronikarze i zagraniczni podróżnicy pozostawili relacje o sadystycznych torturach i masowych egzekucjach, które zostały przeprowadzone z udziałem Iwana i opryczników. W szaleństwie przemocy zabili wiele tysięcy niewinnych ludzi.
Pod koniec panowanie Groźnego Rosja straciła prawie dwie trzecie swojej populacji. Car ten w historii jest pamiętany jako odrażający tyran. Jednak od połowy 2000 roku, Putin poddał Iwana i jego rządu „ponownej ocenie”, i od tego czasu jest on przedstawiany jako wielki mąż stanu i pobożnego wyznawca prawosławia, który położył podwaliny pod Imperium Rosyjskie. Przed tą zmianą rosyjskiej pamięci historycznej tylko jeden człowiek tak wysoko cenił Iwana – był to… Józef Stalin. Od 2016 roku odsłonięto 3 posągi krwiożerczego cara, a także nakręcono aż 12 sponsorowanych przez państwo filmów i seriali telewizyjnych oddających hołd Iwanowi Groźnemu, które pokazywano w prime time na rosyjskich kanałach telewizyjnych.
Rosyjska władza jest święta
Postsowiecka rehabilitacja Iwana Groźnego sięga do pism Iwana Snychowa, metropolity Sankt Petersburga i Ładogi. Jego książka „Autokracja Ducha”, opublikowana w 1994 roku, dała początek fundamentalistycznej sekcie znanej jako „Tsarebozhiye” lub neo-Opricznina. Wzywa ona do powrotu do autokratycznej monarchii, społeczeństwa porządków i kanonizacji wszystkich rosyjskich carów, a w szczególności Iwana Groźnego. Przekonanie, że rosyjska władza państwowa jest „święta” – centralny dogmat sekty – zostało potwierdzone 18 kwietnia 2025 roku przez Aleksandra Chariczowa, urzędnika z administracji Putina. „Tsarebozhiye” cieszy się poparciem zarówno rosyjskich księży, jak i polityków. Nieprzypadkowo minister spraw zagranicznych Putina, Siergiej Ławrow, wymienił podobno Iwana Groźnego wśród trzech „najbardziej zaufanych doradców” obecnego prezydenta Rosji.
W światopoglądzie Snychowa Rosjanie są narodem mesjanistycznym, częścią narodu cesarskiego, który jest wyjątkowo odpowiedzialny za zapobieganie dominacji szatana nad światem. W jego rewizjonistycznej historii Rosji Opricznina jest opisywana jako „święty zakon” kierowany przez „pobożnego cara”. Wybielanie Iwana przez Kreml idzie w parze z rehabilitacją Stalina jako naczelnego dowódcy zwycięstwa Związku Radzieckiego w II wojnie światowej. Promowanie kultu Wielkiej Wojny Ojczyźnianej – jak oficjalnie nazywa się tam II wojnę światową od czasów sowieckich – było kluczowe dla militaryzacji rosyjskiego społeczeństwa przez Putina. Wyrzuty sumienia z powodu utraty imperium i chęć jego przywrócenia leżą u podstaw dyskursu Moskwy w ciągu ostatnich dwóch dekad.
