Wciąż odnajdywane są szczątki warszawskich powstańców
Skórzane buty wojskowe, orzełek i szkielet zawinięty w jasne płótno – szczątki Powstańca Warszawskiego znaleziono w tym roku na terenie Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci Słabowidzących nr 8 na warszawskiej Woli. W tym samym grobie pochowane były również kobiety, być może sanitariuszki, które z narażeniem życia pomagały do ostatniej chwil rannym. Zostały odnalezione podczas prac archeologicznych prowadzonych w maju i czerwcu przez IPN.
Na niektórych czaszkach znaleziono ślady, które mogły powstać w wyniku przebicia kości przez odłamki podczas wybuchu. Fragmentaryczność szczątków potwierdzałaby tę tezę i pozwalała datować pochówek na sierpień lub wrzesień 1944 r., kiedy w tym rejonie prowadzone były działania wojenne, a zabitych pochowali współtowarzysze, o czym świadczy staranne ułożenie ciał w grobie pomimo znacznego stopnia okaleczenia.
Walki na Czerniakowie
Górny Czerniaków, zwany przez warszawiaków Powiślem Czerniakowskim, był jednym z miejsc najcięższych walk stoczonych przez powstańców z niemieckim okupantem. Podczas sierpniowych walk w rejonie ulic Ludnej, Rozbrat, Łazienkowskiej i Wioślarskiej walczyło V Zgrupowanie AK „Kryska”, pod dowództwem kpt. Zygmunta Netzera „Kryski”, powstrzymujące od południa i zachodu natarcie oddziałów niemieckich stacjonujących przy ul. Górnośląskiej.
Od września 1944 r. siły powstańcze na Czerniakowie zostały wzmocnione przez walczących dotychczas na Woli i w Śródmieściu żołnierzy Zgrupowania AK „Radosław”, a dowództwo powierzone ppłk. Janowi Mazurkiewiczowi „Radosławowi”. Po masakrze ludności cywilnej na Woli i artyleryjskim ostrzale Starego Miasta, 10 września Niemcy rozpoczęli natarcie na Czerniaków, którego celem było odcięcie powstańców od Śródmieścia i uniemożliwienie ewakuacji na prawobrzeżną stronę Warszawy. Kierowany w ich stronę ogień artyleryjski, miotacze min, granatniki, broń pancerna, „goliaty” oraz bombardowanie zmusiły powstańców do opuszczenia zajętych pozycji i koncentracji w rejonie ul. Okrąg, Czerniakowskiej i Zagórnej.
Zbrodnie niemieckie
Niemieckie natarcia – ostrzały, bombardowania i podpalenia – nie oszczędziły ludności cywilnej ani szpitali polowych, w których przebywali ranni w walce powstańcy. 11 września, po ostrzale moździerzowym szpitala przy ul. Przemysłowej 21, zorganizowanego w Fabryce Opakowań (tzw. „Blaszance”), przeniesiono rannych do Fabryki Citroëna przy ul. Czerniakowskiej 199. Kiedy 15 września Niemcy zajęli fabrykę, zamordowali rannych, którzy nie mogli zostać ewakuowani do Pruszkowa.
W nocy z 19 na 20 września 1944 r. ppłk „Radosław” wydał rozkaz o ewakuacji kanałami na Mokotów. Do włazu na ul. Solec i Zagórnej weszło ok. 200 rannych i nieuzbrojonych powstańców, którym udało się przedostać do ul. Dworkowej. Pozostali, pod dowództwem kpt. Ryszarda Białousa „Jerzego”, kontynuowali walkę na Przyczółku Czerniakowskim, czuwając nad ewakuacją ludności na prawobrzeżną stronę Warszawy. 23 września Niemcy opanowali Czerniaków, dokonując masowych mordów na pozostałych przy życiu powstańcach oraz ludności cywilnej.
Upamiętnienie
Odnalezione przy ul. Koźmińskiej 7 szczątki ofiar Powstania Warszawskiego zostaną uroczyście pochowane 4 sierpnia 2023 r. na Cmentarzu Powstańców Warszawy (ul. Wolska 174/176), po mszy św. o godzinie 12.00 w Kościele Świętego Grzegorza Wielkiego przy ul. Wolskiej 180/182 w Warszawie.
Źródło: ipn.gpv.pl
