Wystawę fotograficzną Grobów Wielkanocnych z lat 1940–1944 według scenografii Stanisława „Miedzy” Tomaszewskiego, głównego plastyka Biura Informacji i Propagandy KG ZWZ-AK oraz Delegatury Rządu na Kraj, prezentuje Galeria Narodowego Centrum Kultury Kordegarda w Warszawie.
Pokazywane na wystawie wizje Wielkanocnych Grobów realizowane były w stołecznym kościele św. Anny. –
Od czasów studenckich byłem związany z kościołem akademickim św. Anny (…) Pomysł pierwszego grobu narodził się spontanicznie, nie miałem żadnego projektu, szkiców, zastosowałem to, co było pod ręką w zrujnowanej świątyni. Chodziło mi o oddanie nastroju tamtych miesięcy. Sądząc po reakcji ludzi, chyba się udało... – wspominał zmarły 15 grudnia 2000 r. Stanisław „Miedza” Tomaszewski.
Według relacji świadków w czasie wystawienia Grobu jego autorstwa do świątyni św. Anny
zawsze ustawiała się długa kolejka wiernych. Zgromadzonym pod kościołem warszawiakom konspiratorzy rozdawali też zdjęcia Grobu. Ich autorem był Jerzy Tomaszewski, młodszy brat Stanisława, jeden z najważniejszych dokumentalistów powstania warszawskiego; właśnie jego zdjęcia znalazły się na ekspozycji w Kordegardzie.
–
Pierwszy grób w 1940 r. nawiązał do tragedii oblężonej stolicy. Obrazował spalone domy i uliczne mogiły, nad którymi autor umieścił krzyż ze spalonych krokwi – tłumaczy dziś symbolikę Grobów autorka wystawy, Elżbieta Berus-Tomaszewska, wdowa po zmarłym 26 stycznia tego roku Jerzym Tomaszewskim. –
W 1941 r. grób stanowił syntezę terroru i zniszczeń, które rozpoczęły się w poprzednim roku. Warszawiacy zobaczyli gruzy i połamane lichtarze - grób symbolizował straty w kulturze polskiej. W 1942 r., gdy prawie cała Europa była okupowana przez Niemców, gdy w całej Polsce panował terror i można było ulec zwątpieniu - w scenografii patriotycznej pojawiły się pierwsze akcenty nadziei. Po przydrożnym krzyżu pięła się zielona roślina, a przez kikut spalonych domów, widać było wschodzące słońce. W 1943 r. głównym motywem projektu stali się partyzanci i konspiracja. Za kulisami, którymi obudowano grób, widać było sylwetki żołnierzy podziemia. Migoczące światło świec poruszało postacie. U stóp Chrystusa rosła polna wierzba, symbol wsi polskiej, zaplecza oddziałów partyzanckich. W 1944 r. grób obrazował egzekucje publiczne. Ceglane ściany i krzyże wbite w zwały ziemi. Na symbolicznych mogiłach ofiar egzekucji, złożono biało-czerwone kwiaty – mówi Elżbieta Berus-Tomaszewska.
Wystawa będzie czynna
do 6 kwietnia 2016 r. od wtorku do niedzieli w godz. 11-19. Wstęp wolny.
Ekspozycja objęta jest Honorowym Patronatem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy.
Źródło: niezalezna.pl
FR