Masz dosyć pracy u kogoś, chciałbyś lub chciałabyś zarabiać na własny rachunek, lecz nie wiesz, czy ci się to opłaci? Przyszedł ci do głowy wyjątkowy pomysł na biznes, ale obawiasz się, że nie przebrniesz przez biurokratyczne procedury? A może już postanowiłeś/aś, że założysz firmę, lecz nie wiesz od czego zacząć? Ten poradnik jest właśnie dla Ciebie.
W Polsce działa obecnie aż 2,5 mln firm (stan na dzień 13 lipca 2020 r.). To – uwaga – o 40 tysięcy więcej niż przed wybuchem pandemii koronawirusa. Oznacza to, że mimo niebezpieczeństwa długotrwałej recesji, jakie zawisło nad całą Europą, i mimo wciąż trudnego do przewidzenia rozwoju sytuacji epidemicznej (a także stale obowiązujących restrykcji), Polacy coraz powszechniej uważają, że własna działalność gospodarcza to coś, co może im się opłacić.
Procedura zakładania i prowadzenia własnej działalności gospodarczej obrosła jednak wieloma mitami – wciąż pokutującymi wśród tych, którzy o niej myśleli, ale nigdy jej nie rozpoczęli. Dość powiedzieć, że według badań Global Entrepreneurship Monitor z 2018 r. aż 69 proc. dorosłych Polaków (niezaangażowanych w prowadzenie działalności gospodarczej) dostrzega szanse na założenie firmy w swoim otoczeniu, ale jedynie 10 proc. z nich ma zamiar to zrobić w ciągu najbliższych trzech lat. Podstawowym czynnikiem blokującym naszych rodaków jest... strach przed niepowodzeniem. Boimy się, że nie damy rady wystartować, że nie poradzimy sobie ze wszystkimi wymogami, że nie utrzymamy się na rynku.
Jednocześnie dostrzegamy zalety prowadzenia własnej firmy. Aż 79 proc. Polaków jest przekonana, że przedsiębiorczość to dobry sposób na zrobienie kariery (średnia dla Europy to 59 proc.), a główną motywacją 68 proc. osób zakładających firmę jest chęć wykorzystania szansy na poprawę standardu życia przez wzrost dochodów lub uzyskanie niezależności (średnia dla Europy – 50 proc.).
Słowem: chcemy, ale często nie wiemy jak. Dostrzegamy szansę, ale się boimy. Mamy pomysły, jak zarobić „na swoim”, ale zastanawiamy się, jak wykonać pierwszy krok.
Etat, który przez długi czas był marzeniem wielu Polaków, od lat kojarzy się ze stabilnością, gwarancją stałych dochodów i bezpieczeństwem. Natomiast założenie własnej działalności gospodarczej kusi zarówno większą niezależnością (jesteśmy naszym własnym szefem), jak i potencjalnie wyższymi zarobkami (nie jesteśmy ograniczeni kwotą zapisaną w umowie o pracę) oraz korzystniejszym opodatkowaniem. Musisz mieć jednak na uwadze, że rezygnując z etatu na rzecz własnej firmy:
Ale nie taki diabeł straszny, jak może go malować nasza wyobraźnia. Zwłaszcza, że etat i samozatrudnienie na ogół można łączyć, co może być szczególnie komfortowym rozwiązaniem dla początkujących przedsiębiorców. Co daje takie rozwiązanie i jak z niego właściwie korzystać?
Po pierwsze: nie tracisz kotwicy bezpieczeństwa w postaci stałego dochodu, co zmniejsza stres towarzyszący pierwszym krokom na polu przedsiębiorczości. Innymi słowy: pracujesz, zarabiasz, a wolny czas – bez lęku o utratę wpływów – poświęcasz na rozwijanie i pielęgnowanie własnego biznesu.
Po drugie: płacisz niższe składki ZUS. A uściślając: jeżeli z pracy na etat otrzymujesz przynajmniej minimalne wynagrodzenie, zostajesz zwolniony z opłacania składek ZUS na ubezpieczenie społeczne, a musisz uiścić jedynie składkę zdrowotną (składki na ubezpieczenie zdrowotne płacisz zarówno od etatu, jak i działalności).
Po trzecie: przy takim rozwiązaniu od podatku dochodowego można odliczyć aż 86 proc. składki zdrowotnej.
A minusy? Nie przysłaniają plusów, ale należy o nich pamiętać. Przede wszystkim łączenie pełnowymiarowej pracy etatowej z prowadzeniem własnego biznesu może do minimum ograniczyć nasz czas wolny. Ponadto jeśli jako pracownik etatowy udajesz się na L4, w tym czasie nie możesz wykonywać żadnej pracy zarobkowej, a więc także aktywnie prowadzić firmy (trzeba wówczas zawiesić działalność lub przekazać kierowanie nią komuś innemu). Zbadaj też, czy w firmie, w której pracujesz, Twojej firmie nie ma przeszkód, zwłaszcza prawnych, by równolegle można było prowadzić własne przedsiębiorstwo.
Mamy już pomysł na własny interes, jesteśmy gotowi podjąć ryzyko, marzymy o życiowym usamodzielnieniu się. I jesteśmy zdeterminowani, by założyć firmę. Od czego zacząć?
To oczywiście nie jest poradnik „Jak zarobić pierwszy milion”, ale zanim otworzysz drzwi urzędu lub zarejestrujesz działalność przez internet, konieczna jest dłuższa chwila namysłu. Musisz wiedzieć, czy powinieneś sporządzić biznesplan, ile pieniędzy potrzebujesz na rozruch działalności i jaki rodzaj firmy chcesz zarejestrować, wybrać jej nazwę. A także pomyśleć, kiedy będziesz mógł wystartować, gdyż we wniosku o rejestrację firmy musisz wpisać konkretną datę rozpoczęcia działalności. To o tyle istotne, że z dniem rozpoczęcia działalności przejmujesz obowiązki przedsiębiorcy dotyczące m.in. opłacania składek ZUS.
I jeszcze jedno: przed rejestracją zdecyduj, czym będzie się zajmować twoja firma, bo musisz wybrać kod PKD (Polska Klasyfikacja Działalności) właściwy dla obszaru jej działalności. To nic skomplikowanego – wystarczy wejść na rządową stronę wyszukiwarki tych kodów (biznes.gov.pl/tabela-pkd), wybrać jeden kod główny i dowolną liczbę kodów dodatkowych.
Gotowy?
Krok 1 Wpisy i rejestracja
Jednoosobową działalność rejestrujesz w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). Możesz to zrobić przez internet albo złożyć wniosek w urzędzie gminy. Wystarczy, że w formularzu wniosku CEIDG-1 podasz:
UŁATWIENIE: po rejestracji firmy jednoosobowej nie musisz przekazywać dodatkowych informacji do urzędu skarbowego ani GUS. Numer NIP i REGON nadawany jest automatycznie w trakcie rejestracji.
Aby założyć spółkę cywilną, musisz najpierw uzyskać wpis w CEIDG (dotyczy to wszystkich wspólników będących osobami fizycznymi) i zawrzeć na piśmie umowę spółki cywilnej, a potem zarejestrować ją w Głównym Urzędzie Statystycznym, składając wniosek (do urzędu statystycznego znajdującego się w tym samym województwie, co siedziba twojej spółki, lub w jego oddziale) o wpis spółki do rejestru REGON. Po uzyskaniu numeru REGON pozostaje tylko urząd skarbowy: złoż do niego zgłoszenie identyfikacyjne NIP-2 wraz z umową spółki cywilnej.
Inne rodzaje spółek (z ograniczoną odpowiedzialnością, jawną, komandytową itd.) rejestrujesz w Krajowym Rejestrze Sądowym. Przy rejestracji spółki automatycznie zostaje powiadomiony urząd skarbowy i GUS, a twoja firma otrzymuje NIP i REGON. Do urzędu skarbowego trzeba więc tylko po rejestracji przekazać tzw. dane uzupełniające, m.in. np. numery rachunków bankowych, przewidywaną liczbę pracowników, miejsca prowadzenia działalności oraz szczegółowe dane kontaktowe.
Krok 2 Po rejestracji zgłoś się do ZUS
W przypadku rejestracji działalności w CEIDG, Zakład Ubezpieczeń Społecznych automatycznie utworzy dla ciebie konto płatnika składek, ale w ciągu tygodnia powinieneś tam zgłosić siebie także jako osobę ubezpieczoną (oraz ewentualnie pracowników – w ciągu 7 dni od podpisania z nimi umowy o pracę).
Jeżeli zaś zamierzasz prowadzić firmę w formie spółki cywilnej i będziesz zatrudniać w niej pracowników lub zleceniobiorców, musisz ją zgłosić w ZUS również jako płatnika składek. Masz na to 7 dni. Potrzebny Ci do tego będzie formularz ZUS ZPA wraz z kopią decyzji urzędu skarbowego o nadaniu NIP i zaświadczenia urzędu statystycznego o nadaniu REGON.
Jeśli chodzi o spółki zarejestrowane w KRS, to konto płatnika ZUS tworzy automatycznie. W ciągu tygodnia (od dnia zatrudnienia pracownika) spółka powinna zgłosić natomiast do ubezpieczeń w ZUS pracowników i członków ich rodzin.
Krok 3 Czas na VAT
Jeżeli sprzedaż w Twojej firmie nie przekroczy limitu 200 tys. zł rocznie lub sprzedajesz towary zwolnione z VAT, nie musisz rejestrować się do VAT. W przeciwnym razie masz obowiązek rejestracji jako płatnik VAT.
Nie jest to nic trudnego, a formalności dokonujesz w urzędzie skarbowym (druk VAT-R). UŁATWIENIE: w przypadku firm jednoosobowych formularz VAT-R możesz złożyć już w CEIDG jako załącznik razem z wnioskiem o wpis do rejestru (patrz: Krok 1).
To wszystko? W zasadzie tak, choć w zależności od zakładanej działalności trzeba czasem dokonać innych formalności. Np. do prowadzenia działalności w niektórych obszarach potrzeba spełnić dodatkowe warunki. Chcesz otworzyć sklep z alkoholem, organizować imprezy turystyczne, założyć kantor? Potrzebne Ci będzie zezwolenie od właściwego organu. Chcesz zarabiać na własny rachunek jako taksówkarz? Musisz zakupić i zarejestrować kasę fiskalną. Otwierasz zakład fryzjerski, w którym na wyposażeniu jest odbiornik TV? Powinieneś zarejestrować go i opłacić abonament.
Start, choć wymaga pewnego wysiłku, nie jest więc wcale taki trudny. Ale żeby nasza działalność miała się jak najlepiej – tzn. by w naszej kieszeni zostawało jak najwięcej – ważny jest właściwy wybór formy opodatkowania.
Zacznijmy od podstaw. Jeżeli będziesz prowadzić jednoosobową działalność gospodarczą lub zostaniesz wspólnikiem spółek: cywilnej, jawnej, partnerskiej, komandytowej, będziesz płacić PIT na zasadach określonych dla przedsiębiorców. Do wyboru masz cztery formy opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej (jeżeli nie wybierzesz jednej z nich, automatycznie zostaniesz opodatkowany na zasadach ogólnych):
- skala podatkowa, czyli opodatkowanie na zasadach ogólnych
- podatek liniowy
- ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
- karta podatkowa
Którą formę wybrać i czym się kierować?
Skala podatkowa polega na opodatkowaniu dochodu (czyli przychodu z działalności gospodarczej pomniejszego o koszty jego uzyskania). Pierwszą zaletą tego rozwiązania jest możliwość korzystania z rozlicznych ulg, wspólnego rozliczania się z małżonkiem itd. Drugą – wygoda opodatkowania w jednym zeznaniu dochodów z różnych źródeł.
Jest jednak i wada: niska stawka podatku (17 proc.) obowiązuje tylko wobec dochodów nieprzekraczających 85 528 zł rocznie; wobec wyższych dochodów przedsiębiorca jest zmuszony do zapłaty podatku dochodowego według stawki 32 proc. Dla początkujących przedsiębiorców to w większości przypadków najbezpieczniejsza forma opodatkowania, gdyż płacimy podatek tylko za to, co rzeczywiście zarobimy.
Podatek liniowy dotyczy również dochodu, tyle że jego stawka (jedyna) wynosi 19 proc. Stała stawka to jedna z głównych zalet tej formy opodatkowania: nie tylko nie musimy się martwić wysokością osiąganego dochodu, ale i łatwo możemy wyliczyć podatek. Niestety, decydując się na podatek liniowy, musimy pogodzić się z brakiem większości ulg, w tym brakiem prawa do wspólnego rozliczenia z małżonkiem. Forma szczególnie opłacalna dla firm przynoszących wysokie dochody.
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych brzmi skomplikowanie, choć w rzeczywistości jest to bardzo uproszczona forma opodatkowania. Dotyczy ona jednak nie dochodu, a przychodu (a zatem wszystkiego tego, co firma otrzymała bądź powinna otrzymać od swoich kontrahentów za wykonane na ich rzecz usługi lub dostarczone towary).
Stawki tego podatku wynoszą od 2 do 20 proc. (w zależności od rodzaju wykonywanej działalności gospodarczej). Dla przykładu: sprzedawanie nieprzemysłowych produktów spożywczych z własnej uprawy objęte jest stawką 2 proc., a działalność gastronomiczna w zakresie sprzedaży napojów – 8,5 proc.
Plus tego rozwiązania – doceniany w głównej mierze przez niezbyt duże firmy – to prostota ewidencji oraz ustalenia podstawy opodatkowania. Minusy to określony próg przychodów (można się tak rozliczać w wypadku osiągania przychodów do wysokości 250 tys. euro rocznie), brak kosztów uzyskania przychodu i wyłączenie z takiej formy rozliczania się wielu sposobów zarobkowania, m.in. prowadzenia aptek, niektórych wolnych zawodów itd. Takie rozliczenie może być szczególnie korzystne dla firm o stałych wysokich dochodach i niskich kosztach działalności.
Pozostaje jeszcze inna uproszczona forma opodatkowania, czyli karta podatkowa, przeznaczona jedynie dla konkretnych grup podatników (m. in. handel detaliczny wyrobami spożywczymi oraz wyrobami nieżywnościowymi, usługi gastronomiczne, usługi weterynaryjne, opieka domowa nad dziećmi i osobami chorymi, usługi transportowe, usługi rozrywkowe, korepetycje itp.). Karta podatkowa nie wymaga prowadzenia ksiąg rachunkowych. Podatnicy płacą stałą kwotę podatku, niezależnie od wartości dochodów, a kwota podatku jest z góry określona przez naczelnika urzędu skarbowego i zależy od rodzaju oraz wielkości prowadzonej działalności. Forma opodatkowania dla najmniejszych przedsiębiorców, którzy prowadzą działalność w ograniczonym zakresie, cenią sobie maksymalną prostotę, nie korzystają z podwykonawców i nie mają okresów całkowitego zastoju (podatek nie jest uzależniony od wpływów).
Notowania ZUS wśród Polaków są rekordowo dobre (według sondażu CBOS z tego roku aż 53 proc. obywateli ocenia ZUS pozytywnie), a w ostatnich latach państwo robi wiele, by zachęcić młodych ludzi i początkujących przedsiębiorców do zakładania własnej działalności gospodarczej właśnie poprzez preferencje w składkach ZUS. Na jakie udogodnienia mogą liczyć osoby rozpoczynających swoją przygodę z własnym biznesem?
Zacznijmy od „Ulgi na start” – nadzwyczaj korzystnej propozycji dla tych, którzy po raz pierwszy zaczynają prowadzić działalność gospodarczą: jednoosobową lub jako wspólnik spółki cywilnej. Mechanizm jest prosty: „Ulga” przez sześć pełnych miesięcy od rozpoczęcia działalności zwalnia z płacenia składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, wypadkowe) oraz składek na Fundusz Pracy i Solidarnościowy Fundusz Wsparcia Osób Niepełnosprawnych. A zatem dzięki “Uldze na start” przez pierwsze pół roku funkcjonowania w biznesie opłacasz za siebie wyłącznie składkę zdrowotną (w 2020 r. jest to kwota 362,34 zł)!
Drugie udogodnienie dla początkujących przedsiębiorców to obniżone składki ZUS przez 24 miesiące. Na czym ta obniżka polega? Otóż podstawę wyliczania standardowych składek stanowi 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. W 2020 r. wynosi ono 5 227 zł, a więc podstawa wymiaru składek ZUS to 60 proc. tej kwoty – czyli 3 136 zł. W takim przypadku standardowa suma miesięcznych składek (bez zdrowotnej) do zapłaty to ok. 1 069 zł.
Tymczasem nowe firmy jednoosobowe lub spółki cywilne mogą przez pełne 24 miesiące kalendarzowe płacić składki na ubezpieczenia społeczne od zadeklarowanej przez nich kwoty, nie niższej jednak niż 30 proc. minimalnego wynagrodzenia w danym roku. W 2020 r. minimalne wynagrodzenie to 2600 zł brutto, zatem najkorzystniejsza możliwa podstawa do naliczania preferencyjnych składek to 780 zł. Ostateczna wysokość takiej obniżonej składki to 246,80 zł miesięcznie (bez składki zdrowotnej). Aż przez dwa lata!
Chęć odpoczynku, powody rodzinne lub zdrowotne, zmieniające się okoliczności finansowe? W prowadzeniu jednoosobowej działalności gospodarczej zawsze – z dowolnego powodu – można zrobić przerwę.
Okres zawieszenia wiąże się ze zwolnieniem ze składek ZUS i podatków dochodowych. Nie rozlicza się wówczas zaliczek, ryczałtu czy karty podatkowej. Nie musisz też składać deklaracji ZUS ani VAT. Ale – uwaga – przedsiębiorca nie może w związku z zawieszoną działalnością osiągać przychodów.
Co istotne – działalność gospodarczą można zawiesić na dowolnie długi okres (również bezterminowo), nie krótszy jednak niż 30 dni.
Jak zawiesić działalność? Nic prostszego. W przypadku działalności jednoosobowej można to zrobić:
- przez internet, poprzez platformę CEIDG (do założenia konta potrzebny jest Profil Zaufany)
- osobiście w urzędzie miasta lub gminy, urzędzie dzielnicowym m.st. Warszawy albo urzędzie miasta na prawie powiatu.
Usługa jest bezpłatna, a zmiana w twoim wpisie pojawi się w bazie przedsiębiorców w ciągu jednego dnia roboczego od złożenia wniosku.
W przypadku spółki cywilnej procedura jest nieco bardziej złożona. Najpierw zgłaszamy zawieszenie do GUS (w urzędzie statystycznym lub w jego oddziale, który jest odpowiedni dla siedziby spółki), potem do właściwego urzędu skarbowego, a na końcu potwierdzamy zawieszenie w CEIDG (odwiedzając urząd miasta lub gminy, urząd dzielnicowy m.st. Warszawy albo urząd miasta na prawie powiatu). Zawieszenia spółki cywilnej muszą dokonać wszyscy wspólnicy.
Działalność gospodarczą można też definitywnie zamknąć. Dokonuje się tego, składając – online lub osobiście (w urzędzie miasta lub gminy) – wniosek do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej o wykreślenie działalności (na formularzu CEIDG-1).
Informacja o wykreśleniu firmy z CEIDG zostaje automatycznie przesłana do urzędu skarbowego, Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) i ZUS lub KRUS. O zamknięciu firmy nie musisz dodatkowo zawiadamiać tych instytucji.
Identycznie wygląda procedura w przypadku spółki cywilnej. Trzeba jednak pamiętać, że jej wspólnicy, poza obowiązkiem wykreślenia wpisu w CEIDG, muszą zlikwidować numery identyfikacyjne spółki (poprzez złożenie właściwych formularzy do urzędu skarbowego oraz GUS).
Po wykreśleniu firmy z CEIDG należy nieraz dopełnić kilku innych formalności związanych z rozliczeniem podatków:
- sporządzić wykaz składników majątku firmy
- jeśli prowadziłeś podatkową księgę przychodów i rozchodów lub opłacasz podatek w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych – musisz sporządzić spis z natury, czyli tzw. remanent likwidacyjny
- jeśli jesteś płatnikiem podatku VAT – musisz sporządzić odrębny spisu z natury dla celów podatku VAT, a takżę poinformować urząd skarbowy o tym, że przestajesz wykonywać czynności, które podlegają opodatkowaniu tym podatkiem. Obowiązkowo trzeba też powiadomić urząd skarbowy o zakończeniu działalności.
Oto ułatwienia:
DZIAŁALNOŚĆ JEDNOOSOBOWA
Przedsiębiorca odpowiada całym majątkiem osobistym za zobowiązania związane z prowadzoną działalnością. Odpowiedzialność ta rozciąga się również na małżonka (z wyłączeniem jego majątku osobistego).
SPÓŁKA CYWILNA
Wszyscy wspólnicy odpowiadają za zobowiązania zaciągnięte przez spółkę swoim majątkiem wspólnym oraz każdy ze wspólników osobno majątkiem osobistym bez żadnych ograniczeń.
SPÓŁKA JAWNA
Każdy ze wspólników odpowiada za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem, solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką.
SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ
Spółka odpowiada za zobowiązania całym majątkiem. Wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki (jeżeli nie są członkami zarządu tejże spółki). Jeśli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, jeżeli spełni jeden z poniższych warunków. Tzn. jeśli wykaże, że:
– we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe
– że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy
– że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody.
SPÓŁKA AKCYJNA
Za zobowiązania spółki odpowiada spółka całym swoim majątkiem, a nie akcjonariusze.
Zachęcamy do wypełnienia ankiety ewaluacyjnej dostępnej >TUTAJ<