Przesłuchania kandydatów na sędziego ETPC

Wśród kandydatów na sędziego ETPC przedstawionych wcześniej przez Polskę znaleźli się: rzecznik Sądu Najwyższego Aleksander Stępkowski, prof. UKSW Elżbieta Karska oraz ekspert Rady Europy Agnieszka Szklanna. Na forum odpowiedzialnego za wybór sędziów do ETPC Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy nie doszło jednak do głosowania nad tymi kandydaturami, ponieważ wcześniej odrzucenie całej listy zarekomendowała specjalnie powołana w tym celu komisja.

O to, na jakim etapie jest procedura wyboru kolejnych kandydatów, podczas posiedzenia senackiej komisji praw człowieka, praworządności i petycji pytał wiceszefa MSZ Piotra Wawrzyka senator Aleksander Pociej (KO). - Jutro i pojutrze odbędą się przesłuchania kandydatów na sędziego do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka - odparł Wawrzyk.

Dopytywany o szczegóły, wiceminister dodał, że w wyniku tych przesłuchań powstanie lista trzech kandydatów – tak, jak było to „mniej więcej rok temu”. Podkreślił, że najpierw kandydaturami zajmuje się panel doradczy, który zwykle pracuje w trybie miesięcznym, jednak nie jest powiedziane, że polskie kandydatury będą przedmiotem jego najbliższego spotkania.

Zdaniem wiceszefa MSZ kalendarz rozpatrywania tej sprawy może wyglądać podobnie jak ostatnio, kiedy panel wydał rekomendację w sprawie polskiej listy wiosną. - Jeśli w panelu prace będą przebiegały w takim kalendarzu, jak nakreśliłem – to najprawdopodobniej będzie to przedmiotem prac Zgromadzenia Parlamentarnego RE w sesji wiosennej - powiedział wiceminister.

Europejski Trybunał Praw Człowieka jest organem Rady Europy - orzeka w sprawie skarg na naruszenie praw i wolności zawartych w Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz jej protokołach dodatkowych. ETPC składa się z 47 sędziów – po jednym z każdego państwa strony Konwencji. Ich kadencja trwa dziewięć lat.

Wymogi sprawowania urzędu sędziego ETPC zostały określone w art. 21 Konwencji: sędziowie powinni być ludźmi o „najwyższym poziomie moralnym”, muszą też albo posiadać kwalifikacje do sprawowania wysokiego urzędu sędziowskiego albo być prawnikami o uznanej kompetencji. Sędziowie zasiadają w Trybunale we własnym imieniu, a w okresie sprawowania urzędu nie mogą brać udziału w żadnej działalności, która nie daje się pogodzić z niezawisłością, bezstronnością oraz z wymaganiami piastowania urzędu w pełnym wymiarze czasu.

Procedurą wyboru kandydatów po stronie Polski zajmuje się Ministerstwo Spraw Zagranicznych. W tym celu w resorcie powołano specjalny zespół pod przewodnictwem wiceszefa MSZ Piotra Wawrzyka.

Przed przystąpieniem do głosowania przez Zgromadzenie Parlamentarne RE kandydaci oceniani są przez specjalnie powołaną do tego komisję. Ta w pierwszej kolejności ocenia „sprawiedliwość i jawność” procesu ich wyboru w kraju, a dopiero później przechodzi do oceny ich kwalifikacji. Jeśli komisja uzna, że wszystkie określone przez nią warunki zostały spełnione, ostatecznego wyboru dokonuje samo Zgromadzenie Parlamentarne w głosowaniu tajnym na sesji plenarnej.

Kadencja obecnego sędziego z ramienia Polski - prof. dr hab. Krzysztofa Wojtyczka - upływa 31 października 2021 r