Wokół decyzji Rzecznika Praw Obywatelskich, Marcina Wiącka, wywiązała się spora awantura, która szybko przybrała kontekst okołopolityczny. W obronie odwołanej Hanny Machińskiej stanęła niemal cała polityczna opozycja i część środowisk prawniczych (m.in. Wolne Sądy). Dziś rezygnację złożyli członkowie Komisji Ekspertów ds. praw człowieka w działaniach służb specjalnych przy RPO, w której można znaleźć było m.in. Jacka Cichockiego, Piotra Gąciarka czy Piotra Niemczyka.
7 grudnia 2022 r. Rzecznik Praw Obywatelskich poinformował o odwołaniu z dniem 31 grudnia 2022 r. Hanny Machińskiej z funkcji zastępcy RPO. Od początku 2023 r. nowym zastępcą Rzecznika zostanie dr hab. Wojciech Brzozowski z Uniwersytetu Warszawskiego.
Hannę Machińską powołał do biura RPO poprzedni rzecznik, Adam Bodnar. Odpowiadała ona m.in. za za nadzór na Zespołem Krajowego Mechanizm Prewencji, Zespołu ds. Wykonywania Kar i Wydziałem ds. Współpracy Międzynarodowej.
Odwołanie Hanny Machińskiej wywołało zdecydowaną odpowiedź części środowisk, kojarzonych głównie z opozycją parlamentarną i pozaparlamentarną, w tym także przedstawiciele organizacji "Wolne Sądy" - Michał Wawrykiewicz czy Sylwia Gregorczyk-Abram, a nawet - prokurator Ewa Wrzosek. Poniżej kilka wpisów:
Nie może być tak, że z @BiuroRPO pozbywa się osób najbardziej zasłużonych w ochronie praw człowieka i obywatela. W związku z odwołaniem dr @Hanna_Machinska z funkcji zastępcy RPO, Koło Parlamentarne @PL_2050 złożyło prośbę do prof. Wiącka o pilne spotkanie i wyjaśnienie sytuacji.
— Hanna Gill-Piątek (@HannaGillPiatek) December 8, 2022
Przyłączamy się do protestu przeciwko odwołaniu dr Hanny Machińskiej ze stanowiska zastępczyni Rzecznika Praw Obywatelskich. Nie rozumiemy tej decyzji RPO Marcina Wiącka. Dr Machińska zawsze stała po stronie słabszych i krzywdzonych. Teraz w Biurze RPO rządzą sami mężczyźni #RPO pic.twitter.com/mobXDYDarq
— Lewica Kobiet (@wiosnakobiet) December 9, 2022
Jestem zdumiona i bardzo smutna. Zwolnienie @Hanna_Machinska, wybitnej obrończyni praw człowieka, z funkcji zastępczyni Rzecznika Praw Obywatelskich to niezrozumiała dla mnie decyzja @BiuroRPO.
— Danuta Huebner (@danutahuebner) December 8, 2022
Jej twarz pozostanie symbolem godności Polaków. https://t.co/kgCJWEYH0w
Niestety nic się wtedy, 1,5 roku temu, nie pomyliłem w ocenie nowego RPO. Wycofanie się ze wszystkich spraw dot. praworządności w TSUE i ETPCz, akceptacja dublerów i neosędziów, teraz odwołanie dr @Hanna_Machinska, wspaniałej, mądrej, wrażliwej i odważnej! https://t.co/kiAlqGpttl pic.twitter.com/AY9sMOrVif
— Michał Wawrykiewicz🇵🇱🇪🇺 (@MicWawrykiewicz) December 7, 2022
Odwołanie dr @Hanna_Machinska z funkcji zastępcy RPO to smutny dzień dla obywateli i obrońców praw człowieka. Straciliśmy ważnego sojusznika i kolejny bastion chroniący przed opresją władzy i patrzący tej władzy na ręce.Straciliśmy osobę oddaną, profesjonalną i odważną.
— Sylwia Gregorczyk-Ab (@SylwiaGAbram) December 7, 2022
Obrona godności i praw człowieka to nie artykuły w monografiach, wykłady prawnicze czy udział w konferencjach.
— e-wrzosek #FBPE🇪🇺🇵🇱🏳️🌈#FundamentalRights (@e_wrzosek) December 8, 2022
To interwencja na komisariacie w środku nocy i pomoc cierpiącym uchodźcom na granicy białoruskiej.
Dlatego Pani dr Hanna Machińska była i pozostanie naszym rzecznikiem. pic.twitter.com/Fh1FpmLjXi
Głos zabrał także były Rzecznik Praw Obywatelskich, Adam Bodnar, który w specjalnym oświadczeniu napisał:
"Można odnieść wrażenie, że dr H. Machińska miała pełne wsparcie w działaniach ze strony RPO, czego dowodem była obecność prof. Marcina Wiącka na jednej i drugiej granicy, a także publiczne wystąpienia, interwencje i wypowiedzi RPO na tematy podejmowane przez dr H. Machińską. Jest to obficie udokumentowane na stronie internetowej RPO oraz w raporcie rocznym. Dlatego też nagła decyzja o odwołaniu dr Machińskiej jest co najmniej niezrozumiała".
Moje oświadczenie w sprawie decyzji RPO prof. Marcina Wiącka o odwołaniu dr Hanny Machińskiej ze stanowiska Zastępczyni Rzecznika Praw Obywatelskich. https://t.co/ySv3zqLiAf
— Adam Bodnar (@Adbodnar) December 8, 2022
Fundacja Wolne Sądy zamieściła swoje oświadczenie, w którym możemy przeczytać m.in. "że to urząd RPO stracił wybitną urzędniczkę. Dr Hanna Machińska zawsze będzie Rzeczniczką Praw Człowieka, niezależnie od jakichkolwiek politycznych decyzji".
W czwartek biuro Rzecznika Praw Obywatelskich wydało oświadczenie, w którym wskazało, że "decyzja o odwołaniu dr Hanny Machińskiej ze stanowiska zastępcy Rzecznika Praw Obywatelskich związana jest tylko i wyłącznie z nowymi wyzwaniami, które stoją przed Biurem RPO". W oświadczeniu nie zabrakło słów admiracji dla Hanny Machińskiej i jej pracy w biurze RPO.
"Rzecznik, wraz z całym Biurem RPO, wyraża głęboką wdzięczność dr Machińskiej za wielkie zaangażowanie i atmosferę, którą tworzyła w relacjach ze współpracownikami. Dziękuje organizacjom społecznym i ruchom ulicznym za to, że wspierały i wspierają naszą wspólną walkę o wyższe standardy dotyczące praw człowieka i poszanowania dla ludzkiej godności"
- napisano w informacji RPO.
Dzisiaj rano Wojciech Klicki z Fundacji Panoptykon, zamieścił na Twitterze skan dokumentu o rezygnacji "wszystkich członków Komisji Ekspertów ds. praw człowieka w działaniach służb specjalnych przy RPO".
Wszyscy członkowie Komisji Ekspertów ds praw człowieka w działaniach służb specjalnych przy Rzeczniku Praw Obywatelskich złożyli dziś rezygnację z dalszego udziału w pracach Komisji. pic.twitter.com/mgYN87oJRg
— Wojciech Klicki (@WojciechKlicki) December 9, 2022
Wśród członków Komisji można znaleźć ciekawe nazwiska. Był tam m.in. Jacek Cichocki, były minister spraw wewnętrznych i administracji w rządzie Donalda Tuska, a następnie szef KPRM, sędzia Piotr Gąciarek, ubiegająca się uprzednio o stanowisko RPO Zuzanna Rudzińska-Bluszcz oraz Piotr Niemczyk, wysoko postawiony oficer Urzędu Ochrony Państwa.
Wokół zarzutów, jakimi uderzono w RPO Marcina Wiącka po decyzji o odwołaniu Hanny Machińskiej, pojawiło się kolejne oświadczenie.
"W ostatnich dniach pojawiło się (...) w przestrzeni medialnej wiele krytycznych opinii o pracy Biura RPO w związku z decyzją o zmianie na stanowisku zastępcy RPO. Dlatego zwracamy się ze wspólnym apelem, aby – niezależnie od oceny tej sytuacji – nie deprecjonować działań całej instytucji na rzecz obywateli"
- czytamy we wspólnym oświadczeniu RPO i jego dwóch zastępców, Stanisława Trociuka i Valeriego Vacheva.
Marcin Wiącek wraz z dwoma zastępcami zaapelowali też, by uszanować pracę Biura RPO - "wielki trud i zaangażowanie, aby wolności i prawa człowieka w Polsce były lepiej chronione".
"Jednocześnie chcemy zapewnić, że – wbrew pojawiającym się pogłoskom – Biuro RPO będzie dalej realizować swoje ustawowe zadania, co udowodnimy konkretnymi działaniami. Nie zmieni swojego profilu, nie stanie się placówką naukową. Nie zrezygnuje też z żadnej z dotychczasowych form działań w sytuacjach kryzysowych. Będzie szeroko współpracować z organizacjami społecznymi. Utrzyma swoją niezależność i apolityczność" - podkreślili Wiącek, Trociuk i Vachev.