Zespół klasztorny Benedyktynek, Staniątki
Opactwo Benedyktynek w Staniątkach to najstarszy polski klasztor benedyktynek, znajduje się w gminie Niepołomice. Jest to jedna z najstarszych świątyń gotyckich w Polsce. Opactwo św. Wojciecha Mniszek Benedyktynek zostało uznane za pomnik historii w kwietniu 2020 roku.
Według tradycji ufundowany w 1228 roku przez Klemensa z Brzeźnicy z rodu Gryfitów i jego żonę Racławę, których córka Wisenna została pierwszą ksienią klasztoru.
Świątynia była początkowo jednonawową budowlą z cegły. Rozbudowę kościoła zakończono w 1238 roku. Budowniczowie są znani z imienia – Wierzbięta i Jaśko, co było rzadkością w tym okresie.
Pierwotne drewniane i kamienne zabudowania zostały w większości zniszczone podczas pożaru w 1530 r. Spłonęła wtedy również cała biblioteka. Odbudowany w latach 1619–1649, klasztor został poważnie zniszczony podczas potopu szwedzkiego i później, podczas wojny północnej. Konstrukcja o krótkiej, trójprzęsłowej nawie z dwuprzęsłowym prezbiterium, w XVII w. przebudowana w stylu barokowym.
Do najważniejszych dzieł sztuki w kościele należą rzeźby Madonn z XIV w., rzeźba Chrystusa Frasobliwego z XVI w. z warsztatu Wita Stwosza i obraz Matki Boskiej Bolesnej, zwanej Smętną Dobrodziejką ze Staniątek pochodzący z XVI w.; klasztor posiada też muzeum i bibliotekę, a w nich bogate zbiory sprzętów liturgicznych, ksiąg (w tym starych druków), rękopisów (też muzycznych) oraz dokumentów (w tym bulle papieskie z XIII w.).
Klasztor uniknął kasacji przez władze austriackie w XVIII w. ze względu na prowadzoną przez siostry szkołę dla dziewcząt (na żądanie cesarza Józefa II otwarto w 1784 r. rządową szkołę dla panien i szkółkę dla dzieci wiejskich). Szkoły rozwinęły się w XIX w., a w 1923 r. dodano pięcioletnie gimnazjum.
Klasztor został uszkodzony podczas działań wojennych w listopadzie 1914 r. – pamiątką są pociski artyleryjskie wbite w północny mur kościoła.
Placówki zostały zamknięte przez władze komunistyczne w 1953 r. W latach 1954–1956 siostry zostały zmuszone do przeniesienia się do Alwerni. W latach 1945-74 istniał przeorat klasztoru w Łazach.
Opactwo należy do polskiej Kongregacji Benedyktynek pw. Niepokalanego Poczęcia najświętszej Maryi Panny.
Obecnie w zabudowaniach klasztornych prowadzone są prace renowacyjne. W 2016 roku w opactwie obchodzono 800-lecie fundacji klasztoru.
Źródło: niezalezna.pl
