To najczęstsze nowotwory złośliwe u ludzi. Sprawdź, jak się przed nimi chronić
Nowotwory skóry są najczęstszymi nowotworami złośliwymi u ludzi. Liczba zachorowań na nie nadal rośnie, ale można się przed nimi chronić. Według danych Krajowego Rejestru Nowotworów (KRN), nowotwory skóry stanowią około 10 procent wszystkich nowotworów złośliwych, ale eksperci uważają, że te dane są nadal niedoszacowane.
Z najnowszych danych KRN wynika, że w Polsce w 2020 roku zdiagnozowano 3272 przypadki czerniaka (pochodzącego z komórek barwnikowych, tzw. melanocytów) oraz 10766 przypadków innych nowotworów złośliwych skóry, w tym raka podstawnokomórkowego i kolczystokomórkowego (pochodzących z komórek nabłonkowych). Czerniak najczęściej występuje u dorosłych w wieku 35-49 lat oraz u osób starszych w wieku 60-74 lat.
Nadmierna ekspozycja na słońce, zwłaszcza powodująca oparzenia i powstawanie pęcherzy, jest główną przyczyną wszystkich nowotworów złośliwych skóry. Promieniowanie ultrafioletowe (UV) uszkadza materiał genetyczny w skórze, co powoduje powstawanie nieprawidłowych komórek.
Ryzyko zachorowania na nowotwory skóry występuje u wszystkich, ale szczególnie dotyczy osób o jasnej karnacji, leczonych w przeszłości metodami wykorzystującymi promieniowanie jonizujące, osób z upośledzoną odpornością (np. po przeszczepach narządów, długotrwałym stosowaniu leków hamujących odporność lub glikokortykosteroidów, osób żyjących z HIV), osób uzależnionych od nikotyny, cierpiących na przewlekłe choroby skóry oraz osób z genetyczną predyspozycją do zachorowania na nowotwory skóry wywołane promieniowaniem UV.
Nadal wiele osób nie stosuje odpowiedniej ochrony przeciwsłonecznej. Wielu Polaków uważa, że ekspozycja na słońce jest zdrowa, ponieważ zapewnia produkcję witaminy D, pomimo wielu akcji edukacyjnych na ten temat. Tymczasem w ramach profilaktyki nowotworów skóry, powinniśmy unikać długotrwałej ekspozycji na słońce, zwłaszcza w godzinach największego nasłonecznienia (między godz. 11:00 a 16:00). Należy stosować kremy z wysokim filtrem ochronnym SPF (najlepiej 50+) przez cały rok, nie tylko latem, ponieważ promieniowanie UV przenika przez szyby. Konieczne jest również używanie okularów z filtrem UV oraz zakładanie ubrań osłaniających skórę.
Wczesne wykrycie czerniaka
Warto pamiętać, że na wczesnym etapie rozpoznania czerniak, tj. najgroźniejszy złośliwy nowotwór skóry, jest wyleczalny. Ale potrafi być bardzo niebezpieczny, gdy da przerzuty.
Bardzo istotna jest samokontrola, np. podczas kąpieli, ponieważ na podstawie wyglądu zmiany skórnej sami możemy ustalić, czy istnieje ryzyko, że dana zmiana skórna jest czerniakiem. Warto skorzystać z lustra, aby obejrzeć fragmenty skóry trudniej widoczne, w tym na plecach, udach, łydkach. Takie samobadanie warto wykonywać raz w miesiącu.
Abecadło czerniaka – na czym polega algorytm ABCDE?
Wczesnemu wykrywaniu nowotworów zlokalizowanych na skórze służy opracowany przez ekspertów Amerykańskiego Towarzystwa Onkologicznego tzw. algorytm ABCDE. W tym „abecadle” czerniaka:
- „A” oznacza duża asymetrię zmiany barwnikowej na skórze;
- „B” odnosi się do nieregularnych lub niewyraźnych brzegów zmiany;
- „C” dotyczy koloru nowopowstałej zmiany, który powinien zwrócić naszą uwagę, tj. czarny, ciemnobrązowy, czerwony, niebieski, a nawet biały;
- „D” oznacza średnicę zmiany – jeśli przekracza ona 5 mm, powinniśmy zgłosić się do lekarza;
- „E” oznacza ewolucję, tj. powiększanie się zmiany.
Źródło: Niezalezna.pl, PAP
