Przyroda na wyciągnięcie ręki: Co wiesz o... bekasie kszyku?
Bekas kszyk, kszyk, bekas baranek (Gallinago gallinago) – gatunek średniej wielkości ptaka wędrownego z rodziny bekasowatych. Gnieździ się również w Polsce, a największym skupiskiem kszyków w okresie lęgowym są Bagna Biebrzańskie.
Zamieszkuje północną Eurazja od Wysp Brytyjskich, Europy Zachodniej i Skandynawii na wschód po Kamczatkę i zachodnie Aleuty, a na południu od północno-wschodniego Afganistanu po północne Indie. Zimuje w Europie Zachodniej, basenie Morza Śródziemnego oraz równikowej Afryce, na Bliskim Wschodzie i dalej na wschód aż po południową Japonię, wschodnie Chiny, Filipiny i Borneo.
Wielkością porównywalny do kosa. Wymiary średnie: długość ciała ok. 25–27 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 37–45 cm, masa ciała ok. 70–180 g. Brak wyraźnego dymorfizmu, zarówno wiekowego jak i płciowego. Upierzenie zarówno dorosłych, jak i młodych ptaków jest ciemnobrązowe i dobrze wtapia się w otoczenie. Zbliżony wyglądem dubelt pióra na końcu ogona ma całkiem białe w przeciwieństwie do kszyka, który ma je płowe i tylko same końce są białe.
Zamieszkuje bagna, mokradła, torfowiska, jeziora, brzegi strumieni, rowy melioracyjne i podmokłe łąki. Jest najczęstszym bekasem spotykanym na terenach podmokłych.
W Azji oraz przeważającej części zasięgu w Europie jest gatunkiem wędrownym. Jesienne przeloty zaczynają się już w lipcu i trwają do października; wiosenne przeloty mają miejsce w marcu i kwietniu.
Prowadzi skryty tryb życia, przemieszczając się wśród gęstej roślinności szuwarowej. Spłoszony kszyk nagle rzuca się jak strzała do przodu, często przelatując pod nogami intruza, a dalej leci zygzakiem, krzycząc „tike tike tike” lub „kszyk kszyk”, od czego wzięła się nazwa gatunkowa. W czasie podrywania wydaje nosowe „ecz”. Dubelt podobnie ucieka, ale nie leci potem zygzakiem i nie krzyczy.
Samiec w swoim locie godowym zatacza koła i spirale wysoko ponad lęgowiskiem (100–200 m), po czym gwałtownie spada z wysoka rozkładając wachlarzowato sterówki. Jednocześnie wydaje z siebie dźwięk podobny do koziego beczenia. Długo zastanawiano się nad jego powstawaniem. Okazało się, że nie powstaje w gardle, ale wydają go wibrujące sterówki przy pikowaniu. To od nich wzięła się jego nazwa rodzajowa, a w niektórych częściach kraju określa się go dlatego barankiem lub koziołkiem. Charakterystyczne odgłosy usłyszeć można wiosną po zachodzie słońca na wilgotnych łąkach, torfowiskach i bagnach, które kszyki zasiedlają najczęściej. W tym czasie samice siedzą cicho na ziemi i przyglądają się powietrznym akrobacjom potencjalnych partnerów.
Gniazdo buduje zazwyczaj w otoczonej wodą kępie turzyc lub traw. To płytkie zagłębienie wysłane suchą trawą, liśćmi i mchem. Jego występowanie w danym miejscu jest uzależnione od znalezienia dogodnego miejsca na gniazdo.
W ciągu roku wyprowadza dwa lęgi, składając w kwietniu–lipcu 4 szarozielone lub żółtobrązowe jaja w ciemnobrunatne plamki na grubszym końcu o długości 39 mm.
Jaja wysiadywane są przez okres 19–21 dni przez samicę. Pisklęta, gdy tylko obeschną po wykluciu, rozpraszają się po okolicy. Każdy rodzic zajmuje się swoją grupą potomstwa. Młode mają wtedy brunatnoczerwony puch usiany czarnymi i białymi plamkami. Na piersi ciemna plama tworzy żabot. Pisklęta usamodzielniają się po 4 tygodniach, gdy nabywają umiejętności lotu. Dojrzałe są po 5 tygodniach. Do tego czasu opiekują się nimi oboje rodzice, którzy w razie niebezpieczeństwa mogą przenieść młode w inne miejsce.
Pożywienie ptaka stanowią bezkręgowce, głównie pierścienice (często pijawki), ale też owady, drobne mięczaki, skorupiaki i nasiona roślin. Długi dziób w czasie poszukiwania pokarmu działa jak sonda i pęseta, gdyż wkłada go w miękki i mętny szlam.
Liczebność światowej populacji, dla Europy z 2015 roku, zawiera się w przedziale 15–29 milionów dorosłych osobników. Trend liczebności światowej populacji uznawany jest za spadkowy.
W Polsce objęty ochroną gatunkową ścisłą. W latach 2013–2018 populacja kszyka na terenie kraju liczyła 47–77 tysięcy par lęgowych. Jest na Czerwonej liście ptaków Polski uznany za gatunek narażony (dotyczy populacji lęgowej).
W Europie Środkowej notuje się ostatnio znaczny spadek jego liczebności. Szkodzi mu osuszanie terenów podmokłych, zarastanie jego siedlisk przez wysoką roślinność, polowania lub zaprzestawanie koszenia.
Źródło: niezalezna.pl
