Diagnoza – czerniak. Coraz więcej pacjentów zgłasza się do lekarza za późno
Czerniak to złośliwy nowotwór skóry, który rozwija się z komórek barwnikowych zwanych melanocytami. Jest to najbardziej agresywny typ raka skóry. Może pojawić się na dowolnej części ciała, ale najczęściej występuje na obszarach narażonych na słońce, takich jak twarz, szyja, ramiona i nogi. Lekarze alarmują, że wzrasta odsetek pacjentów, którzy zgłaszają się na pierwszą wizytę będąc już w zaawansowanej fazie choroby.
Objawy, leczenie i profilaktyka czerniaka
Główne czynniki ryzyka rozwoju czerniaka to nadmierne narażenie na promieniowanie słoneczne, oparzenia słoneczne w przeszłości, jasna karnacja, obecność dużej liczby pieprzyków i znamion barwnikowych, a także historia rodziny dotkniętej tym nowotworem.
Objawy czerniaka obejmują zmianę na skórze, która może mieć nieregularny kształt, różne kolory, a także zwiększać się w ciągu czasu. Czerniaki są często niewygodne, swędzące lub krwawiące. Wczesne wykrycie i leczenie czerniaka są kluczowe dla poprawy rokowania.
Jak jest diagnozowany czerniak skóry?
Diagnoza czerniaka opiera się na badaniu skóry przez lekarza oraz na wykonaniu biopsji, która polega na pobraniu próbki tkanki do analizy pod mikroskopem. Leczenie czerniaka może obejmować chirurgiczne usunięcie zmiany skórnej, radioterapię, chemioterapię, immunoterapię lub terapię celowaną, w zależności od stadium zaawansowania choroby.
Eksperci zauważyli, że nadal wielu pacjentów, w tym młodych, zgłasza się do lekarza z zaawansowanym czerniakiem, którego można rozpoznać bez użycia dermatoskopu. W związku z tym istotne jest zwiększenie świadomości społecznej na temat konieczności monitorowania swojej skóry oraz rozwinięcie umiejętności lekarzy w rozpoznawaniu zmian czerniakowych.
Profesor Piotr Rutkowski, przewodniczący Polskiego Towarzystwa Onkologicznego, podkreślił, że w Polsce rocznie diagnozuje się około 4 tysięcy przypadków czerniaka. Liczba ta nadal wzrasta, a wynika to z jasnego koloru skóry Polaków, który sprawia, że są bardziej podatni na zachorowania na czerniaka. Prognozy wskazują, że za około dwie dekady czerniak może znaleźć się w pierwszej piątce najczęściej występujących nowotworów złośliwych w Polsce.
Aby zapobiegać czerniakowi, ważne jest unikanie nadmiernego narażenia na promieniowanie słoneczne, stosowanie kremów z filtrem UV, noszenie ochronnej odzieży i okularów przeciwsłonecznych oraz regularne kontrolowanie skóry pod kątem zmian, takich jak nowe pieprzyki, zmiany kształtu lub koloru istniejących znamion. W przypadku podejrzenia czerniaka należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem.
Samym kremem z filtrem trudno się ochronić przed promieniowaniem UV.
– zaznaczył prof. Rutkowski.
W profilaktyce pierwotnej czerniaka ważne jest noszenie odzieży ochronnej i nakrycia głowy, zwłaszcza u dzieci, ponieważ oparzenia słoneczne w dzieciństwie są istotnym czynnikiem ryzyka rozwoju czerniaka w przyszłości. Samo stosowanie kremów z filtrem jest niewystarczające jako ochrona przed promieniowaniem UV. Istotne jest rozsądne korzystanie ze słońca i unikanie opalania się bez żadnej ochrony. Wciąż w Polsce istnieje mit, że opalanie się oznacza leżenie na słońcu, podczas gdy wiele osób naraża się na działanie promieniowania UV podczas codziennych aktywności na zewnątrz, takich jak praca lub uprawianie sportu. Grupy zawodowe, takie jak robotnicy budowlani czy rolnicy, są trudne do przekonania do stosowania środków ochrony przeciwsłonecznej.
Profesor Rutkowski podkreślił również ważność profilaktyki wtórnej czerniaka, czyli regularnego monitorowania swojej skóry oraz regularnych wizyt u lekarza w celu badania znamion dermatoskopem. Wczesne wykrycie czerniaka może uratować życie. Obecnie łatwiej jest wcześnie rozpoznać czerniaka niż zmniejszyć liczbę nowych przypadków tego nowotworu.
Dr Marcin Ziętek, kierownik Oddziału Nowotworów Tkanek Miękkich, Skóry i Czerniaków Dolnośląskiego Centrum Onkologii, Pulmonologii i Hematologii, zwraca uwagę na problem z dostępem do lekarzy, którzy powinni przeprowadzać pierwsze badania skóry. Dedykowane temu specjalizacje to dermatolog, chirurg onkolog oraz chirurg ogólny. To są lekarze, którzy mogą od razu zdiagnozować i wyciąć podejrzaną zmianę na skórze.
– ocenił dr Ziętek.
Z kolei prof. Rutkowski przyznaje, że że obecnie mało jest gabinetów dermatologicznych, gdzie chory może przyjść na badanie znamion w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia, gdy coś go zaniepokoi.
A jeśli chodzi o lekarzy rodzinnych, to mają małe umiejętności odróżnienia tego, co jest podejrzane od zmian niepodejrzanych. Jest duży brak, jeśli chodzi o możliwość kontroli wczesnych postaci czerniaka.
– mówił specjalista.
Dermatolodzy, chirurdzy onkolodzy i chirurdzy ogólni są lekarzami, którzy mogą od razu zdiagnozować podejrzane zmiany skórne i usunąć je. Dr Ziętek zaznaczył, że istnieje brak gabinetów dermatologicznych, w których pacjenci mogliby przyjść na badanie znamion w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia, jeśli coś ich niepokoi. Ponadto lekarze rodzinny często mają niewielkie umiejętności rozróżniania podejrzanych zmian od tych niewymagających podejrzeń. W związku z tym istnieje duże zapotrzebowanie na kursy edukacyjne dla lekarzy w zakresie rozpoznawania czerniaka i prawidłowego korzystania z dermatoskopu.
Zdaniem ekspertów wkrótce to właśnie telemedycyna i sztuczna inteligencja mogą wspomagać lekarzy w bardziej skutecznym rozpoznawaniu czerniaka.
Źródło: Niezalezna.pl, PAP
