Ciekawostki turystyczne: Zespół pałacowo-parkowy w Natolinie

Wtedy król kupił wieś Milanowo, w której skład wchodził również las, na terenie dzisiejszego Natolina. W Milanowie zbudował pałac w Wilanowie, a na Natolinie stworzył Bażantarnię i zwierzyniec, w którym polował. Park nie jest dostępny dla zwiedzających, z wyjątkiem zorganizowanych spacerów z przewodnikiem.

Pałac został wybudowany na zlecenie Augusta Czartoryskiego według projektu Szymona Bogumiła Zuga w latach 1780–1782 w stylu klasycystycznym. W 1808 przebudowano pałac według projektu Piotra Aignera. Architekt ten dobudował także oficynę, domy dozorców i wozownię ze stajnią. Budynek posiada zaokrągloną środkową salę wypełniającą dwa piętra i nakrytą kopułą wspieraną przez sześć kolumn.

W latach 1834–1838 kolejną przebudową zajął się Henryk Marconi. Zaprojektował pomnik-sarkofag Natalii Potockiej (zm. 1830), wyrzeźbiony przez Ludwika Kaufmanna. W parku wybudowano świątynię dorycką, bramę i most mauretański, a także akwedukt rzymski. Od 1892, po śmierci Aleksandry Potockiej (zwanej Augustową), wdowy po wnuku Stanisława Kostki Potockiego, do 1945 pałac należał do Branickich.

W czasie powstania warszawskiego i po jego upadku niemieckie wojska okupacyjne rozmyślnie zdewastowały i rozgrabiły najcenniejsze budynki i budowle Natolina. Szczególnie barbarzyńsko potraktowany został pomnik Natalii Sanguszkowej, który posłużył za cel strzelającym do niego żołnierzom. Podobny los spotkał rzeźbę Junony w Salonie Otwartym. Zabytkowy park natoliński przeorano rowami strzeleckimi, niszcząc przy tym dużą część jego historycznego starodrzewia.

W 1945 roku Natolin został upaństwowiony i oddany pod opiekę Muzeum Narodowego w Warszawie, ale wkrótce stał się rezydencją Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej – czyli de facto Bolesława Bieruta, a następnie obiektem reprezentacyjnym Urzędu Rady Ministrów. Generalne prace restauracyjne przeprowadzone jeszcze przez Muzeum zlikwidowały skutki wieloletnich zaniedbań i większość zniszczeń wojennych, a w Salonie Otwartym odsłonięto i zakonserwowano zamalowany w XIX wieku plafon Vincenza Brenny. Jednak już po kilkunastu latach Natolin zaczął ponownie ulegać procesowi szybko postępującej degradacji.

Poważny stan zagrożenia unikatowych wartości artystycznych, historycznych i krajobrazowych Natolina powstrzymany został na początku lat 90. XX wieku w wyniku decyzji o przekazaniu obiektu na cele edukacji europejskiej. Opiekująca się zabytkiem Fundacja Centrum Europejskie Natolin przeprowadziła prace konserwatorskie i adaptacyjne obiektów dawnego zespołu pałacowego, wykorzystując je m.in. na potrzeby Kolegium Europejskiego – filii College of Europe w Brugii – goszczącego od 1993 r. na terenie Natolina. Wzniesiono wówczas kilka nowych budynków przeznaczonych dla wykładowców i młodzieży akademickiej, rektorat oraz sale konferencyjne i wykładowe. Formę architektoniczną nowych budynków zharmonizowano z odrestaurowanymi obiektami zabytkowymi.

Park można zwiedzać wyłącznie podczas wycieczek z przewodnikiem organizowanych od wiosny do jesieni przez Urząd Dzielnicy Ursynów i Centrum Europejskie Natolin.

W skład zespołu pałacowo-parkowego wchodzi też utworzony w 1991 roku rezerwat przyrody Las Natoliński ze zróżnicowanymi zbiorowiskami leśnymi, drzewami pomnikowymi i ciekawej rzeźbie terenu. Najcenniejszym elementem rezerwatu są zbiorowiska roślinne, będące pozostałością dawnych lasów liściastych charakterystycznych dla Doliny Środkowej Wisły.

Rezerwat przyrody Las Natoliński – leśny rezerwat przyrody utworzony w 1991.
Rezerwat jest pozostałością po dawnej puszczy. Pod koniec XVIII wieku król Jan III Sobieski utworzył na tym obszarze królewski zwierzyniec, z kolei August II Mocny przekształcił zwierzyniec na miejsce hodowli oraz polowań na bażanty. Z tego powodu miejsce uzyskało nazwę Bażantarnia, która funkcjonowała do początków XIX wieku.

Książę August Czartoryski urządził w Bażantarni wiejską rezydencję w 1780 roku. W kolejnych latach za czasów hrabiego Stanisława Kostki Potockiego powstał park krajobrazowy. Park obfitował w wiekowe drzewostany, w których pojawiały się klomby drzew i krzewów, polany oraz budowle i ozdoby parkowe. Nazwa Bażantarnia funkcjonowała do 1807 roku, kiedy to została zmieniona na Natolin. Ta z kolei nawiązywała do urodzonej w 1807 roku córki Aleksandra i Anny Potockich – Natalii.

Rezerwat zajmuje powierzchnię 104,2204 ha. Wokół rezerwatu wyznaczono otulinę o powierzchni 381,17 ha. Obszar rezerwatu jest objęty ochroną czynną.

Celem ochrony jest zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych naturalnych, zróżnicowanych zbiorowisk leśnych z licznymi drzewami pomnikowymi oraz bogatej rzeźby terenu. Las Natoliński jest pozostałością Puszczy Mazowieckiej.

Najcenniejszym elementem rezerwatu są leśne zbiorowiska o bogatym składzie gatunkowym. Są one pozostałością dawnych lasów liściastych porastających żyzne siedliska charakterystyczne dla Doliny Środkowej Wisły. W ukształtowaniu terenu rezerwatu uwidaczniają się tarasy. Dolny taras jest najbardziej wilgotny, dlatego porastają go lasy liściaste o charakterze łęgów. Na obszarach suchszych oraz tarasie górnym występuje grąd. W drzewostanie wyróżniają się dęby; wiek najstarszych szacuje się na 300–400 lat. Według szacunków, na obszarze rezerwatu może znajdować się 1000 drzew pomnikowych.

Poza wiekowymi dębami Las Natoliński porastają także: jesiony wyniosłe, lipy drobnolistne, klony pospolite i olsze czarne. Miejscowo występują także stuletnie sosny. Skarpę porastają również dęby bezszypułkowe i wiązy szypułkowe. Większe luki w drzewostanie powstające na skutek obumierania drzew są chętnie zasiedlane przez gatunki światłożądne, takie jak: brzoza czy osika. Warstwa krzewów jest silnie rozwinięta i składa się przede wszystkim z takich gatunków jak: leszczyna pospolita, kruszyna pospolita, jarząb pospolity, bez czarny, czeremcha zwyczajna i amerykańska. 

Wiosną runo pokrywa wielobarwny i wielogatunkowy dywan kwiatowy. Obszar rezerwatu jest miejscem bytowania wielu zwierząt. Spośród mniejszych ssaków można zaobserwować: lisa, borsuka, zająca, gronostaja, kunę, łasicę, ryjówkę, myszy i nornice. Dziuplaste drzewa są zamieszkiwane przez ptaki, ale również i nietoperze. Z powodu występowania na obszarze rezerwatu wielu starych drzew dziuplastych, jest to atrakcyjny teren dla ptaków. Występuje tutaj: myszołów, czapla siwa, bażant, kowalik, dzięcioły, sikory, muchołówki, szpaki.

W Lesie Natolińskim jest największe zagęszczenie dzięcioła średniego na Mazowszu.
Jest to także miejsce występowania wielu gatunków gadów, płazów i owadów.
Rezerwat posiada naturalne walory krajobrazowe jak i kulturowe. W kierunku Wisły, przez cały rezerwat przebiega oś widokowa wschód-zachód. Stojąc na niej można zobaczyć pałac. Inne zabytkowe obiekty kulturowe to: Holendernia, akwedukty oraz pomnik Natalii.

Teren rezerwatu jest ogrodzony i strzeżony. Jest udostępniany zwiedzającym wyłącznie z przewodnikiem w zorganizowanych grupach o maksymalnej liczebności 30 osób. Izolowanie Lasu Natolińskiego poprzez ogrodzenie go, pozwoliło zachować naturalny charakter tego miejsca.

Na terenie rezerwatu znajduje się staw Łasice oraz fragment Rowu Natolińskiego. Przy zachodniej stronie ogrodzenia, przy ulicy Nowoursynowskiej, rośnie dąb Mieszko I, uważany za najstarsze drzewo na Mazowszu.

 

 

Źródło: niezalezna.pl