Ciekawostki turystyczne: Zamek w Oświęcimiu
Zamek w Oświęcimiu – budowla wzniesiona w średniowieczu na szczycie wzgórza, na prawym brzegu rzeki Soły w centrum miasta. Rozciągają się tutaj ładne bulwary. Warownia należy do ważnych zabytków średniowiecznej architektury obronnej, ze średniowieczną wieżą z przełomu XIII i XIV wieku należącą do najwcześniejszych budowli ceglanych w Małopolsce. Zamek w przeszłości był siedzibą kasztelanów i książąt oświęcimskich, odwiedzaną przez znamienitych gości.
Budowla była wielokrotnie niszczona przez pożary i powodzie (w roku 1813 Soła podmyła wzgórze zamkowe i znaczna część zabudowy runęła do rzeki). W jego części południowej znajdują się Zbiory Historyczno - Etnograficzne Ziemi Oświęcimskiej.
Zamek składa się ze zbudowanej pod koniec XIII-wieku wczesnogotyckiej wieży oraz dwukondygnacyjnego, podpiwniczonego budynku wzniesionego na planie prostokąta (stare skrzydło zamku z początku XVI wieku) i łącznika z lat 1929–1931 wybudowanego na miejscu starszej zabudowy. Znaczną część fortyfikacji zabrała – zmieniająca przez wieki swój bieg – rzeka.
Pierwsze wzmianki o kasztelanii oświęcimskiej pochodzą z okresu, gdy została ona przyłączona do księstwa opolskiego (lata 1177–1179). W 1241 gród i okolice splądrowali Tatarzy zmierzający na Śląsk. Po tym wydarzeniu miasto odbudowano i otoczono murami, a na wzgórzu rozpoczęto wznoszenie kamiennego stołpu na planie kwadratu.
W 1314 lub (1315) zamek został siedzibą pierwszego władcy Księstwa Oświęcimskiego – księcia Władysława I. W 1454 zamek wraz z księstwem oświęcimskim został oddany w hołd Kazimierzowi Jagiellończykowi, a trzy lata później 21 lutego sprzedany. Ponieważ król nabył lenna czeskie, musiał porozumieć się z królem Czech co do statusu tych włości. Na mocy traktatu głogowskiego (1462) zamek, jako część ziemi oświęcimsko-zatorskiej, stał się częścią Korony. Pierwszym kasztelanem został Mikołaj Słop. Król otoczył nowy nabytek, położony w sąsiedztwie Śląska, szczególną troską. Polecił odrestaurować zamek i mury miasta, umocnić system obronny i pogłębić fosy. Prace sfinansowali mieszkańcy ziemi oświęcimskiej i krakowskiej jednorazową dobrowolną daniną.
W 1503 pożar strawił drewniane zabudowania, ocalał jedynie stołp i fundamenty. Odbudowa trwała wiele lat, prace zakończono w 1534. W późniejszych latach budowla systematycznie chyliła się ku upadkowi, traciła swój obronny charakter. Pożar spowodowany przez Szwedów w 1656 przypieczętował upadek zamku. Powodzie w 1805 i 1813 podmyły wzgórze i zniszczyły mury obronne oraz budynki gospodarcze. Ostatnie przebudowy z lat 1904–1906 i 1929–1931 ostatecznie zmieniły charakter zamku. O jego dawnym przeznaczeniu i obronności świadczyła tylko gotycka wieża.
W czasie II wojny światowej w zamku była siedziba niemieckich władz okupacyjnych. Obecnie jest własnością Urzędu Miejskiego w Oświęcimiu.
Grubość ścian wieży u podstawy wynosi ok. 4 m, zachowały się dwa piętra z tego okresu i dobudowana kondygnacja, w miejscu niezachowanej, z XVI wieku. Dach, kryty gontem, wieńczą dwie miedziane kule. Wewnątrz na wyższej kondygnacji jest duże pomieszczenie mieszkalne z kominkiem, od strony północno-wschodniej widnieje okno strzelnicze z reliktem dawnego pomostu (drewniana belka wbita w mur). Od południowej strony na poziomie dziedzińca znajduje się wejście wykonane w XIX wieku.
Na podstawie zachowanych dokumentów lustracyjnych zamku można opisać wyposażenie i wygląd pomieszczeń. By wejść do zamku, trzeba było przejść po dwóch drewnianych mostach; pomieszczenia, w których podejmowano przybyłych, mieściły się na piętrze. Składały się na nie duża izba sądowa, dwa pokoje i dodatkowa sala. Po drugiej stronie zamku, też na piętrze, znajdowało się kilka izb i kaplica, pod nimi kancelaria i "sklepy" (pomieszczenia dobrze zabezpieczone, być może przechowywano tam księgi grodzkie).
Wieża miała dwie lub trzy kondygnacje połączone wewnątrz schodami. Wejście na znacznej wysokości wymagało przystawiania drabiny. W XVI wieku dobudowano drewniane schody zewnętrzne, które nie przetrwały do czasów współczesnych. W dolnej części, do której nie było dostępu z zewnątrz, mieściło się więzienie. Na elewacji wieży widniał zegar.
W budynku sąsiadującym z wieżą, oprócz pomieszczeń mieszkalnych, była piekarnia, spiżarnie, sklepione piwnice, kuchnia, browar, słodownia. W zbrojowni przy pierwszej bramie przechowywano hakownice, kusze, działa kopijnicze, pawęże, sulice (krótkie włócznie z żelaznym ostrzem), włócznie, proch strzelniczy, kule żelazne, sypy do kusz.
Na wzgórzu zamkowym znajdują się resztki murów obronnych, bastei. Pod zamkiem królewskim ciągną się dwa tunele: starszy (zbudowany przed 1914 r.) i drugi wydrążony przez Niemców (1940–1944). Tunel ten pełnił funkcję schronu przeciwlotniczego.
Muzeum Zamek w Oświęcimiu jest gminną jednostką organizacyjną jego siedziba znajduje się w pomieszczeniach oświęcinskiego zamku. W muzeum prezentowane są następujące ekspozycje:
archeologiczna, prezentująca eksponaty pochodzące z wykopalisk na oświęcimskim wzgórzu zamkowym oraz na terenie twierdzy Wołek,
religijna, w skład której wchodzą przedmioty kultu religijnego obrządku katolickiego oraz judaizmu. Wśród tych pierwszych znajduje się m.in. płyta nagrobna Mikołaja Myszkowskiego z XV wieku,
etnograficzna, prezentująca wnętrza mieszkań z początku XX wieku, należących zarówno do katolików jak i Żydów,
biograficzną, poświęconą osobie Aleksandra Orłowskiego – kompozytora i dyrygenta, twórcy m.in. hejnału miasta Oświęcimia.
Źródło: niezalezna.pl
