Ciekawostki turystyczne: Willa i Park Decjusza
Willa Decjusza – renesansowy pałacyk znajdujący się w Krakowie przy ul. 28 Lipca 1943 17a, w Parku Decjusza, na Woli Justowskiej. Pierwotnie w miejscu dzisiejszego pałacu wznosił się dwór, który polecił zbudować w latach 1530-1540 właściciel Woli Justowskiej – Just Ludwik Decjusz.
Dwór ten nakryty był wysokim dachem, miał nieregularnie rozmieszczone okna, a przed fasadą posiadał niewielką loggię widokową.
W 1590 roku posiadłość kupił Sebastian Lubomirski, którego syn wojewoda Stanisław Lubomirski po 1620 roku polecił rozbudować budynek prawdopodobnie według projektu Macieja Trapoli o jedno piętro, dobudować dwie barokowe wieże i dobudować pomiędzy nimi loggię widokową. Dodano także na wieżach cebulaste hełmy. Zbudowano także oficynę zwaną obecnie Domem Łaskiego.
W XIX wieku Willę przebudowali Ledóchowscy usuwając cebulaste barokowe hełmy i manierystyczne bastiony. Po 1844 roku Henrietta z Ankwiczów Kuczkowska zbudowała reprezentacyjne schody wejściowe, balkony wież i attykę wieńczącą willę. Od 1876 roku właścicielką pałacu była Marcelina Czartoryska, która po pożarze, w 1882 roku odrestaurowała willę według projektu Tadeusza Stryjeńskiego. Wcześniej odbywały się tam koncerty organizowane przez księżną, uczennicę Fryderyka Chopina. Do 1917 roku willa była własnością Czartoryskich.
W czasie I wojny światowej znajdowały się w nim koszary wojskowe, w czasie II wojny światowej była tam siedziba policji niemieckiej. Po wojnie w pałacyku znajdował się Centralny Ośrodek Szkolenia Spółdzielczości Pracy, następnie internat, oraz oddział gruźliczy szpitala im. dr. Anki. W latach 70. XX wieku willa popadła w ruinę. W 1996 Willa Decjusza została odrestaurowana i stanowi obecnie siedzibę Stowarzyszenia Willa Decjusza. Obiekt znajduje się na Szlaku Renesansu w Małopolsce.
Park Decjusza został założony ok. 1535 roku wraz z willą Decjusza jako miejsce wypoczynku sekretarza króla Zygmunta Starego, Justa Ludwika Decjusza. Projektem parku zajęli się włoscy architekci. W XVI wieku w części północnej posiadłości był to ogród włoski (wczesnorenesansowy), kwaterowy, tarasowy, z sześcioma średniej wielkości i dwoma mniejszymi kwaterami, ze stawami i rozlewiskami w dolinie Rudawy, z młynem i hamernią. Ogród ulegał przekształceniom w czasie przebudowy wilii przez następnych właścicieli, przez ogród barokowy (francuski), po ogród angielski typu krajobrazowego w XIX wieku wykorzystujący walory krajobrazowe otoczenia.
Teren od wschodu, na osi widokowej w kierunku Wawelu, zajmowały klomby, pasmo drzew i figura św. Andrzeja. Od strony północnej między tarasem wilii i oficyną znajdowały się kamienne mury otaczające rozarium, połączone z domem gankiem podziemnym.
Dalej na północ, na osi widokowej ku Bronowicom, powstała nowa, parkowa kompozycja. Występował tu swobodny układ ścieżek, które wiły się między klombami, zagajnikami, stawem oraz płynącym potokiem (obecnie okresowy). Wzdłuż potoku postawiono mur z łamanego kamienia wapiennego z przepustem, z beczkowym sklepieniem z cegły. Od strony zachodniej aleja prowadziła do Lasu Wolskiego i skałek rezerwatu Panieńskich Skał.
W latach 90. XX wieku podjęto działania rewaloryzacyjne i przywrócono dawny stan willi z czasów przebudowy realizowanej przez Marcelinę Czartoryską. Rewaloryzacji poddano także oficynę zw. Domem Łaskiego (prace ukończono w 1998 roku). W 2000 roku wybudowana została nowa oficyna zwana Domem Erazma, którą przeznaczono na hotel.
Park zajmuje niecałe 10 ha powierzchni. Drzewostan parku to zbiór kilkuset drzew różnego rodzaju i wielkości, osiem z nich jest wpisanych do rejestru pomników przyrody na terenie miasta Krakowa (stan na 2020 rok).
Część drzewostanu nie wpisana do rejestru to pozostałość szpalerów lipowych lub grabowych. Występują tu także duże zespoły skrzydłorzecha kaukaskiego. Występują tu także krzewy: leszczyna, bez czarny, głóg, berberys, ligustr, jaśmin. W murawie spotyka się wiosną zawilca gajowego i żółtego, konwalię majową, miodunkę, poziomkówkę indyjską.
Ptaki, które można zobaczyć w parku przylatują tu z pobliskiego Lasu Wolskiego. Są to: sroki, gawrony, kawki, wrony siwe, sójki, kosy, szpaki, dzięcioły zielone i duże, gołębie grzywacze, sikorki i wróble. Spotyka się tu także inne zwierzęta jak wiewiórki, kuny leśne, jeże, czasem lisy. One także przybywają do parku z Lasu Wolskiego.
Źródło: niezalezna.pl
