Puszcza Kampinoska to kompleks leśny leżący w centralnej Polsce, na północny zachód od Warszawy. Zajmuje fragment pradoliny Wisły na Nizinie Mazowieckiej, ograniczony korytem Wisły (od północy i wschodu), korytem Bzury (od zachodu) oraz skarpą tarasu Równiny Łowicko-Błońskiej (od południa). Powierzchnia tego obszaru to ok. 670 km², jednak tylko ok. 270 km² zajmują lasy. Obecnie w większości teren należy do Kampinoskiego Parku Narodowego.
Właściwa puszcza leży na tarasie wydmowym. Najbardziej charakterystyczną cechą krajobrazu są kontrasty między naprzemiennie ułożonymi pasami wydm i bagien. Wydmy to dawne piaszczyste łachy i kępy. Bagna i torfowiska zajmują teren dawnych nurtów pra-Wisły, które zostały odcięte w bezodpływowe jeziora, a następnie zarosły roślinnością.
Puszcza Kampinoska podlega wpływom klimatu nadmorskiego i kontynentalnego, a także sąsiedniej Wisły i aglomeracji Warszawy. Pod względem klimatycznym różni się ona od sąsiadujących obszarów: chłodne lub ciepłe masy powietrza utrzymują się tu dłużej niż w Warszawie, wiatry są mniej odczuwalne, wiosną i jesienią częste są mgły, za to latem bardzo rzadko zdarzają się burze.
Duże zróżnicowanie krajobrazu ma wpływ również na klimat. Na wydmach latem notuje się bardzo duże dzienne amplitudy temperatur, podobnie jak na pustyni: w dzień piasek nagrzewa się od słońca, nocą bardzo częste są gruntowe przymrozki. W tym samym czasie na bagnach powietrze jest chłodniejsze i wilgotne. Niemal cała woda na obszarze puszczy pochodzi z opadów atmosferycznych, więc okresy długotrwałej suszy są tu bardzo odczuwalne.
W Puszczy Kampinoskiej dominują rosnące na piaszczystych wydmach bory sosnowe. Niektóre drzewa mają ponad 200 lat i są bardzo wysokie (sięgają nawet do 28 m wysokości). Większość drzewostanów ma jednak charakter mało naturalny, pochodzą bowiem z monokulturowego zalesiania. Lasy liściaste (w postaci olsów i łęgów) rosną obecnie głównie na bagnach, podczas gdy w naturalnej puszczy powinny pokrywać około dwie trzecie powierzchni. Monokultury sosnowe są jednak stopniowo zastępowane lasem mieszanym. Przebieg tego naturalnego procesu jest szczególnie widoczny w obszarach ochrony ścisłej.
W Puszczy Kampinoskiej rośnie wiele rzadkich gatunków roślin, których nasiona znalazły się tu przypadkowo: przyniesione przez wodę lub ptaki. Są to np. chamedafne północna, będąca reliktem glacjalnym; wiśnia kwaśna, roślina stepowa z południowo-wschodniej Europy; brzoza czarna, czyli endemit występujący poza Kampinosem tylko w południowej i zachodniej Polsce.
Ponadto w puszczy sadzono w przeszłości, w celu utrwalenia wydm lub dla dekoracji, drzewa z gatunków północnoamerykańskich, np. dąb czerwony, sosnę smołową, sosnę Banksa. Ich obecność budzi zastrzeżenia, gdyż są to gatunki obce.
Znakiem firmowym Puszczy Kampinoskiej jest łoś. Kiedyś powszechny, z czasem jednak wyginął w niej zupełnie. Udaną próbę jego restytucji do Puszczy podjęto w 1951 r. i dziś jest on w niej często spotykany.
Prace nad przywróceniem Puszczy bobra podjęto w 1980 r., kiedy to sprowadzone z Pojezierza Suwalskiego 7 sztuk bobrów wypuszczono w różnych miejscach uroczyska Cichowąż. Bobry te osiedliły się w trzech miejscach: nad niewielkim kanałem w uroczysku Młynisko, w dole potorfowym niedaleko wsi Dąbrowa oraz w jednym z opuszczonych stawów rybnych w pobliżu Zaborowa Leśnego.
Żyją tu także ssaki takie jak: ryś euroazjatycki, wydra europejska, lis rudy, jeleń, sarna, dzik, jenot azjatycki, borsuk europejski. W ostatnich latach do puszczy powrócił także wilk szary. Z ptaków występują: bocian czarny, bielik, żuraw, czapla siwa, derkacz, bąk i wiele innych. Obfita jest fauna płazów i gadów, jednak nie powiodła się, podjęta w 1956 r. próba reintrodukcji żółwia błotnego.
Puszcza bardzo długo pozostawała dziewicza. W XV wieku pojawiły się pierwsze osady w głębi lasów: Truskaw i Wólka Zaborowska. W XVI wieku lasy weszły w skład majątków królewskich, a od 1590 stanowiły tzw. królewszczyznę, tj. dochód z nich zasilał skarb publiczny. Już wtedy zaczęto eksploatować puszczę: wycinano drzewa, które następnie spławiano Wisłą do Gdańska; wyrabiano smołę, potaż, dziegieć i węgiel drzewny. Największe zniszczenia poczyniono w XVIII wieku, tak że pod koniec tego stulecia z braku surowca zaczęto likwidować smolarnie.
Puszcza była w przeszłości terenem łowów na łosie, jelenie, dziki. Polował tu prawdopodobnie Władysław Jagiełło, a na pewno Jan III Sobieski i Stanisław August Poniatowski. Wraz z wycinaniem lasu wytrzebiono jednak i zwierzynę.
Puszcza była areną niemal wszystkich ważnych wydarzeń w historii Polski. W 1410 zachodnim skrajem puszczy podążał pod Grunwald Władysław Jagiełło. W 1794 północnym krańcem puszczy maszerowała dywizja, którą dowodził Henryk Dąbrowski. W okresie powstania styczniowego puszcza dawała schronienie dla walczących. We wrześniu 1939 lasy stały się miejscem walk, a także masowych mordów dokonywanych przez Niemców na ludności cywilnej (m.in. okolice Palmir). Pamiątkami tych wydarzeń są rozsiane po całej puszczy samotne mogiły i cmentarze poległych tam ludzi.
W XIX wieku przeprowadzono intensywną meliorację pasów bagiennych, połączoną z wycinką olsów. Podczas I wojny światowej Niemcy wycięli dalsze połacie puszczy, a wojska rosyjskie zniszczyły duży obszar lasu przygotowując pozycje obronne. W okresie międzywojennym nadal eksploatowano drewno, jednak pojawiły się też pierwsze głosy za ochroną puszczy. Utworzono pierwsze rezerwaty: w Granicy (1936) i Sierakowie (1937). II wojna światowa przyniosła kolejne straty w drzewostanie. Dopiero po jej zakończeniu podjęto starania w celu ochrony puszczy, które zaowocowały utworzeniem w 1959 Kampinoskiego Parku Narodowego.
Kampinoski Park Narodowy posiada 22 obszary ochrony ścisłej, stanowiące 12% jego terenu. Pozostałą część zajmują obszary ochrony częściowej (80,4% terenu) i ochrony krajobrazowej (7,6%). Wokół Parku rozciąga się otulina o powierzchni ponad 37 tys. ha. Od 2000 roku KPN jest Rezerwatem Biosfery „Puszcza Kampinoska”. Został też uznany za ostoję ptaków o randze europejskiej.
Źródło: niezalezna.pl
