Ciekawostki turystyczne: Kościół św. Michała Archanioła w Binarowej
Kościół św. Michała Archanioła w Binarowej zbudowany około 1500 roku położony jest w województwie małopolskim. Znajduje się na szlaku architektury drewnianej województwa małopolskiego i uznawany jest za jeden z najcenniejszych drewnianych późnogotyckich kościołów w Polsce i Europie.
W 2003 roku został wpisany wraz z innymi drewnianymi kościołami południowej Małopolski na listę światowego dziedzictwa UNESCO, co uzasadniono następująco: harmonijne połączenie walorów historycznych, architektonicznych i artystycznych, najcenniejsza polichromia spośród wszystkich drewnianych kościołów Małopolski.
Dokument z 1415 roku informuje o istnieniu drewnianego kościoła parafialnego w Binarowej, a potwierdza jego funkcjonowanie Jan Długosz na przełomie trzeciej i czwartej ćwierci XV stulecia. Kościół spłonął pod koniec XV wieku.
Obecnie istniejąca świątynia została wybudowana około 1500 roku. Nie wiadomo, kiedy dokładnie odbyło się jej poświęcenie i konsekracja. W ciągu następnych stuleci przeprowadzono szereg konserwacji mających na celu zachowanie tego obiektu w jak najlepszym stanie.
W 1596 roku dostawiono do korpusu nawy wieżę; na początku XVI wieku wykonano polichromię patronową niemal w całym wnętrzu kościoła; malowidłami pokryto także ściany zewnętrzne; w latach 1602–1608 kościół wzbogacono o wieżyczkę na sygnaturkę; w latach 1641–1650 świątynię gruntownie przekształcono: do nawy dobudowano kaplicę Aniołów Stróżów, wieża otrzymała nowe zwieńczenie, przebudowano chór muzyczny, powiększono otwory okienne, wykonano nową polichromię ścian.
W 1655 roku powstała polichromia w kaplicy Aniołów Stróżów; rok 1844 – duży remont kościoła obejmujący także wyposażenie; rozebrano soboty, które powstały przed 1601 rokiem.
W latach 1890–1908 przeprowadzono prace zmierzające do zabezpieczenia podupadającego i znacznie osłabionego konstrukcyjnie kościoła co poważnie zniekształcono świątynię m.in. poprzez zmianę pokrycia dachów (gont zastąpiono blachą), szalunek gontowy ścian zastąpiono deskowaniem, a zaskrzynienia w nawie podparto arkadami filarowymi.
W latach 1953–1956 i w 1967 roku remontowany; w latach 1990. podjęto zabiegi renowacyjne mające przywrócić pierwotny wygląd kościoła. Między innymi wymieniono gontowe pokrycie ścian.
W 1998 zrekonstruowano pierwotny kształt wieży; na początku lat 2000 przeprowadzono remont więźby dachowej z wymianą pokrycia na gontowe; w latach 2010–2012 były prowadzono prace renowacyjne we wnętrzu kościoła (m.in. wymiana posadzki), mające na celu likwidację szkód spowodowanych powodzią w 2010 roku.
Kościół jest orientowany, konstrukcji zrębowej z drewna jodłowego, jednonawowy, z dobudowaną wieżą od zachodu. Do kwadratowej niemal nawy przylega węższe, prostokątne prezbiterium zamknięte trójbocznie od wschodu z dostawioną od północy zakrystią. Od północy do nawy dobudowana znacznych rozmiarów kaplica Aniołów Stróżów, a od południa kruchta. Wieża konstrukcji słupowo-ramowej, o ścianach silnie zwężających się ku górze, z nadwieszoną izbicą, zwieńczona hełmem ostrosłupowym. Pod wieżą mieści się obszerny przedsionek. To najstarsza znana drewniana wieża przykościelna. Nawa i prezbiterium przykryte dachem jednokalenicowym o konstrukcji więźbowo-zaskrzynieniowej z sygnaturkową wieżyczką.
Wnętrze świątyni nakryte jest stropami płaskimi, w nawie z zaskrzynieniami wsparte drewnianymi filarami z arkadami. Całe wnętrze z najdrobniejszymi detalami architektonicznymi ozdabia wspaniała polichromia: na stropach późnogotycka patronowa z motywami roślinnymi, na ścianach barokowe cykle przedstawieniowe, w kaplicy o motywach figuralnych i ornamentalnych. W nawie, kaplicy i zakrystii znajdują się nadwieszone nad tymi pomieszczeniami chóry muzyczne. W kościele znajdują się organy z XIX wieku zbudowane najpewniej przez Stanisława Janika z Krosna.
W skład najstarszego i najcenniejszego wyposażenia kościoła pochodzącego także z poprzednich świątyń wchodzą: gotycka rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem z około 1380 roku oraz cztery płaskorzeźby Świętych Dziewic: Barbary, Doroty, Katarzyny i Małgorzaty z około 1410 roku (pozostałość ołtarza Czterech Świętych Dziewic), figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem datowaną na lata około 1425-1430 w ołtarzu głównym, krucyfiks z około 1525 roku, kamienna chrzcielnica z pierwszej tercji XVI wieku, ozdobne gotyckie okucia kowalskie drzwi prowadzących z kruchty do nawy.
Z XVII wieku pochodzą między innymi: duży ołtarz główny z początku XVII wieku, wzorowany na ołtarzu głównym z kościoła parafialnego w Bieczu z rzeźbą św. Michała Archanioła w zwieńczeniu, dwa ołtarze boczne w nawie; północny z kultowym obrazem Matki Boskiej Piaskowej, Grupa Pasyjna na gotyckiej belce tęczowej, bogato rzeźbione ławki, konfesjonały pokryte malowidłami, tron celebransa, ambona.
Kościół ogrodzono drewnianym płotem w XIX wieku. W 1898 roku wzniesiono w bezpośrednim jego sąsiedztwie murowaną dwuprzelotową dzwonnicę parawanową o tynkowo-ceglanej fakturze murów. Mieszczą się na niej trzy dzwony: jeden gotycki z XV wieku z minuskułowym napisem i dwa z lat 1960. Ogrodzenie i dzwonnica były remontowane w 1956 i 1997 roku.
Wyjątkowość kościoła w Binarowej zainspirowała Mirona Białoszewskiego do napisania w 1956 roku utworu poetyckiego poświęconemu świątyni pod tytułem Stara pieśń nad Binarową. Stanisław Wyspiański będąc w kościele wykonał jego szkic.
Źródło: niezalezna.pl
