Berneński pies pasterski – jedna z ras psów, należąca do sekcji szwajcarskich psów pasterskich. Psy tej rasy są łagodne i przyjazne w stosunku do ludzi. Tolerują dzieci i są wobec nich ostrożne, cierpliwe i opiekuńcze. Nie są agresywne w stosunku do gości, przechodniów czy innych zwierząt.
Mimo to posiadają instynkt stróża – zaniepokojone alarmują. Pilnują też przedmiotów należących do właściciela. Mają wrażliwą i plastyczną psychikę, wymagają bliskiego kontaktu z człowiekiem, a pozbawione otoczenia ludzi stają się lękliwe. W ich rozwoju i wychowaniu bardzo ważną rolę pełni wczesna socjalizacja z różnymi przedmiotami i sytuacjami – zapoznanie psa z jak największą ilością nowych sytuacji najlepiej przeprowadzić do 16 tyg. życia szczeniaka. Potrzebują sporo ruchu. Berneńczyk ma dobrą pamięć i duży potencjał intelektualny.
Berneński pies pasterski obecnie jest hodowany jako pies rodzinny, pełni też rolę stróża. Sprawdza się w terapii chorych, pracuje z osobami niepełnosprawnymi. Nadaje się do szkolenia na psa towarzyszącego, tropiącego i ratowniczego – lawinowego oraz gruzowego. Ze względu na swoją wagę rzadko startuje w konkursach na sprawność i zwinność, ale może brać udział w konkursach posłuszeństwa i zaganiania.
Przodkowie dzisiejszych berneńskich psów pasterskich dotarli na tereny Szwajcarii wraz z legionami rzymskimi. W latach 20. XX wieku odkryto czaszkę psa sprzed około 4000 roku p.n.e. Znaleziono także pozostałości czaszek potwierdzające obecność psów w typie współczesnego berneńskiego psa pasterskiego, pomiędzy 1000–600 r. p.n.e. nad Jeziorem Zuryskim. Pozwala to sądzić, że tego typu psy żyły na terenach szwajcarskich przed przybyciem Rzymian.
Berneńczykami jako rasą we współczesnym rozumieniu zaczęto interesować się na przełomie XIX i XX wieku, początkowo na terenach Prealp w okolicach Schwarzenburga. Psy te występowały także w dolinie Emmental, niedaleko Berna i Burgdorfu jako psy stróżujące obejścia oraz zwierząt hodowlanych, a także jako psy zaganiające. Gdy na terenach nizinnych Szwajcarii zaczęły powstawać w dużej liczbie serownie, berneńczyki wykorzystywano dodatkowo jako psy transportujące, zaprzęgane do wózków z nabiałem. Opisywano je wówczas jako duże, masywne zwierzęta z głową o mocnej budowie i najczęściej czarnym umaszczeniu.
Pod koniec XIX w, w małej miejscowości Dürrbach, za sprawą tamtejszego oberżysty, który hodował i sprzedawał gościom trójkolorowe psy, rasa zyskała pierwszą oficjalną nazwę; brzmiała ona Dürrbachler. W 1899 roku powstał Związek Kynologiczny „Berna” zrzeszający hodowców psów rasowych z kantonu berneńskiego. Pierwszym inicjatorem powstania czystej hodowli berneńskiego psa pasterskiego był żyjący w latach 1867–1945 Fritz Probst, właściciel kawiarni i myśliwy. Po międzynarodowej wystawie w Bernie w 1904 roku, psy tej rasy zostały zauważone i docenione przez środowisko kynologów. Od tamtej pory zaczęło wzrastać także zainteresowanie tą rasą osób o wyższym statusie materialnym, takich jak handlowcy czy fabrykanci.
Panująca wówczas moda na bernardyny sprawiła jednak, że berneńczyk był mniej popularny.
Na początku XX wieku profesor Albert Heim i Franz Schertenleib odnaleźli kilka psów na terenie szwajcarskich farm i rozpoczęto ratowanie rasy. W 1907 roku założono Schweizerische Dürrbach-Klub i opublikowano pierwszy wzorzec. Nazwę Dürrbachler zmieniono na Berner Sennenhund – berneński pies pasterski. W 1913 roku rasa została uznana przez Szwajcarski Związek Kynologiczny.
Berneński pies pasterski jest mocny, duży, lecz nie ociężały. Długi ogon, bujnie owłosiony, trzymany jest nisko podczas spoczynku, uniesiony nie powinien sięgać powyżej linii grzbietu. Ciemnobrązowe oczy są owalne. Uszy osadzone wysoko swobodnie opadają wzdłuż policzków.
Szata: włos długi, błyszczący, prosty lub lekko sfalowany. Umaszczenie: kruczoczarna maść podstawowa z ciemnym brązowo-czerwonym podpalaniem na policzkach, nad oczami, na wszystkich czterech kończynach i na klatce piersiowej, z białymi znaczeniami według wzoru: czysto biały, symetryczny rysunek na głowie: biała strzałka, która się rozszerza symetrycznie w kierunku nosa, tworząc białe znaczenie na kufie.
Berneńskie psy pasterskie żyją średnio 6 do 8 lat, zatem krócej niż podobne rasy mające zbliżone rozmiary. Szczenięta rodzą się niekiedy z rozszczepem podniebienia lub zajęczą wargą. Typowe dla dorosłych przedstawicieli rasy schorzenia to: dysplazja stawów biodrowych i łokciowych; skręt żołądka; nowotwory, będące przyczyną 40% zgonów tych psów; postępujący zanik siatkówki; zapalenie tętnic opon mózgowych.
Rasa ta jest wrażliwa na wysokie temperatury, jako że wywodzi się z terenów wysokogórskich. Ma skłonności do nadwagi. Może zdradzać tendencję do połykania przedmiotów niejadalnych. Szata berneńczyka wymaga regularnego szczotkowania (min. 2 razy w tygodniu), zwłaszcza w okresie wymiany włosa. Sierść może się kołtunić, zwłaszcza w okolicach uszu.
Berneńczyki przybyły do Polski z Czech pod koniec lat siedemdziesiątych. Pierwszy polski miot przyszedł na świat w 1981 roku. W ostatnich latach odnotowuje się wzrost zainteresowania tą rasą.