Przyroda na wyciągnięcie ręki: Co wiesz o... rudziku?
Rudzik jest małym ptakiem wędrownym z rodziny muchołówkowatych. Dzięki rdzawej barwie czoła, boków głowy, piersi dorosłe ptaki są łatwe do rozpoznania. Kolejną cechą rozpoznawczą jest śpiew, który słychać nawet wtedy, gdy większość leśnych ptaków milczy.
W Polsce liczny ptak lęgowy, rozpowszechniony w całym kraju. Szacunkowo w latach 2008–2012 populacja rudzika w Polsce liczyła 2,2–2,7 miliona par lęgowych. Zimuje w południowej i zachodniej Europie, polska populacja głównie na Półwyspie Iberyjskim. Część ptaków zimuje na terenach lęgowych. Poza tym zimą na teren kraju przylatują ptaki z populacji pochodzących ze Skandynawii.
Rudzik był jednym z wielu gatunków pierwotnie opisanych przez szwedzkiego przyrodnika Karola Linneusza w jego XVIII-wiecznej pracy – Systema Naturae.
Jego śpiew to długi melancholijny, zróżnicowany świergot o zmiennym tempie, z opadającymi frazami, perlistymi trelami i gwizdami. Występują w nim improwizacje i zapożyczenia od kosa, piecuszka i drozda śpiewaka. Nigdy nie śpiewa w ten sam sposób żadnej zwrotki, zawsze powtarzając ją, lekko ją modyfikuje. Jest wykonywany od rana aż prawie do zmroku, co w lesie jest rzadko spotykane. Posiada jeden z lepszych głosów wśród polskich ptaków, który najgłośniejszy i najładniejszy jest wiosną, zwłaszcza o zachodzie słońca, gdy samcowi chodzi o zwrócenie na siebie uwagi partnerki.
Najczęściej przebywa na ziemi i szybko skacze po niej z opuszczonymi skrzydłami. Często widać jak przysiaduje na nogach i kiwa ogonem. W okresie lęgowym dość skryty, ale poza nim niepłochliwy. Broni swojego terytorium nie tylko oznaczając śpiewem, ale też aktywnie przeganiając inne samce. Wędrowny, przelot w marcu–kwietniu i wrześniu–listopadzie, choć część populacji osiadła (głównie na zachodzie i południu Europy). Wędruje nocą.
Ptak ma delikatniejszą sylwetkę i mniejszy rozmiar niż wróbel, przeciętnie żyje 2 lata. Odnotowano jednak przypadek zaobrączkowanego ptaka w wieku 8 lat i 4 miesięcy. Rudzik często pada ofiarą podrzucania jajek do obcych gniazd przez kukułkę.
Ptak licznie występuje w różnych środowiskach leśnych i zadrzewieniach. Głównym pokarmem rudzika są owady i ich larwy, np. chrząszcze i mrówki, oraz inne drobne bezkręgowce zbierane na ziemi, jak dżdżownice, pająki i ślimaki. Wraz z mijaniem lata i jesienią uzupełnia pokarm soczystymi jagodami i owocami. Czasem pojawia się w wystawionych karmnikach.
Rudzik jest stosunkowo mało płochliwy i zdarza mu się towarzyszyć ogrodnikowi kopiącemu w ziemi. Kiedy ogrodnik robi sobie przerwę, rudzik potrafi usiąść na wbitym w ziemię szpadlu lub innym narzędziu i wypatrywać pożywienia. W tym samym celu podchodzi do dużych dzikich zwierząt, które ryją w ziemi, jak dziki i niedźwiedzie, aby skorzystać z nadarzającej się okazji do znalezienia pokarmu, który mógłby pojawić się na powierzchni.
Wyprowadza dwa lęgi w roku – pierwszy na przełomie kwietnia i maja, drugi w czerwcu. W razie utraty któregoś z lęgów rudziki mogą przystąpić do jeszcze jednego w lipcu lub nawet sierpniu.
Samce zajmują się wyznaczaniem swego terytorium jeszcze wtedy gdy na podłożu leży pokrywa śnieżna. Wypięta pomarańczowoczerwona pierś jest dla rywali oznaką groźby. Tworzone pary są monogamiczne.
Samica zazwyczaj zakłada gniazdo na ziemi, pod krzewem, między korzeniami drzew, na skarpie, w dziuplach lub w połamanych drzewach. Wyjątkowo w półotwartych budkach lęgowych na wysokości do 4 m. Gdy lęgną się w ogrodach i w pobliżu siedlisk ludzkich można odnaleźć gniazda rudzika na gzymsach werand, dziurach w murze lub szopach. Zbudowane z gnijących liści i mchu o skąpym wysłaniu z mchów, włosia, korzonków i sierści, w kształcie płytkiej czarki wyścielonej włosiem i piórami. Bardzo trudno je odnaleźć, bo jest dobrze ukryte np. w zagłębieniach terenu pod mchem, korzeniami itp. Samica składa 5–6 jaj o zmiennym ubarwieniu (najczęściej białych o rdzawym lub zielonkawym nakrapianiu. Jaja są wysiadywane przez okres 13 do 14 dni przez samicę, która w tym czasie nie opuszcza gniazda. W tym okresie karmi ją samiec.
Motyw tego małego ptaka pojawia się w powieści kryminalnej Jo Nesbø pt. Czerwone gardło. Na wstępie książki przytoczony zostaje fragment Legend Chrystusowych Selmy Lagerlöf. Rudzik występuje także w logo popularnej sieci sklepów Auchan.
Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową.
Źródło: niezalezna.pl
