Przyroda na wyciągnięcie ręki: Co wiesz o... dzięciole zielonym?
Dzięcioł zielony to jeden z piękniej ubarwionych dzięciołów. Najbardziej spośród wszystkich dzięciołów lubi mrówki, to skrzydlaty mrówkojad. Ptak zamieszkuje niemal całą Europę oraz zachodnią Azję. Nie jest zagrożony wyginięciem.
W Polsce rozpowszechniony, ale nieliczny ptak lęgowy; lokalnie bywa średnio liczny. Spotkać go można w całym kraju prócz wysokich gór (stanowiska lęgowe odnajdywano do 700−900 m n.p.m.). Po ostrych zimach liczebność populacji może spaść dość znacznie. Według szacunków w latach 2008–2012 populacja dzięcioła zielonego w Polsce liczyła 15–26 tysięcy par lęgowych. W latach 2000–2016 ptak ten bardzo silnie zwiększył liczebność i rozpowszechnianie – po około 8% rocznie.
Słabo zaznaczony dymorfizm płciowy – płcie odróżnia się po barwie „wąsów”, których pióra wokół kącików dzioba u samca są czerwone ciemno obwiedzione. Te różnice są już widoczne u wylatującego z gniazda potomstwa. Wierzch głowy, potylica oraz zajady czerwone, natomiast wokół oka czarna plama. Samica ma czarne zajady i mniejszą czerwoną czapeczkę.
Język dzięcioła zielonego jest bardzo długi – może wysuwać się nawet 10 centymetrów poza koniec dzioba, (jest od tego dzioba czterokrotnie dłuższy) przy czym różni się on od języków innych dzięciołów – brak na nim spotykanych m.in. u dzięcioła czarnego haczykowatych wyrostków. Jest on za to stosunkowo szeroki i lepki, dzięki czemu dzięcioł może wydobywać mrówki nawet np. ze szczelin chodnika. Koniec języka pokryty jest warstwą lepkiej śliny, do której przyklejają się ofiary. Służy do penetrowania korytarzy mrówek, głównie czerwonych.
Pióra na nozdrzach dzięciołów zapobiegają wdychaniu cząsteczek drewna. Silne, gęste mięśnie w szyi ptaka dają mu siłę do wielokrotnego uderzania głową. Ale to właśnie dodatkowe mięśnie czaszki zapobiegają zranieniu ptaka. Mięśnie te działają jak ochronny kask dla mózgu. W przeciwieństwie do ludzkiego mózgu, mózg dzięcioła jest ściśle ograniczony przez mięśnie czaszki i kość. Dlatego dzięcioły nie mają bólów głowy od dziobania. Mają czaszki o wzmocnionej strukturze, aby rozłożyć siłę uderzenia, a ich mózgi są bardzo wyściełane i chronione przed powtarzającymi się uderzeniami. Dzięcioł jest w stanie dziobać 20 razy na sekundę. Tworzy od 10000 do 12000 dziurek dziennie. Mocny, spiczasty dziób dzięcioła działa zarówno jako dłuto, jak i łom i usuwa korę oraz znajduje ukryte owady.
Głos godowy to głośne, podobne do śmiechu (opadający chichot), melodyjne pogwizdywanie. Tony są równej wysokości, nieznacznie przyspieszają, ale nie słabną na końcu. Głos ten wydawany jest na lęgowisku głównie o świcie (rzadziej w pozostałych porach dnia). Samica odzywa się nieco łagodniej.
Ptak często przebywa na ziemi. Lata nisko i szybko; podczas falistego lotu widać żółty kuper. Między uderzeniami skrzydeł składa je całkowicie. W okresie zimowym „kąpie” się w puszystym śniegu, zostawiając widoczne ślady skrzydeł.
Dzięcioł zielony to typowy ptak leśny. Pierwotnie był związany z lasami łęgowymi. Obecnie zamieszkuje skraje świetlistych lasów liściastych i mieszanych, a także mniejsze zadrzewienia śródpolne, stare parki, sady i aleje, zwykle w pobliżu łąk, na których żeruje, również szpalery drzew wśród pól. W górach znaleźć go można w lesie iglastym. Preferuje doliny rzeczne. Spotykany często w zadrzewieniach wiejskich, niekiedy nawet w parkach miejskich, gdyż nie jest ptakiem płochliwym i obecność człowieka mu nie przeszkadza. Unika zwartych kompleksów leśnych, gdzie nie ma odpowiednich miejsc do założenia dziupli i właściwej ilości pokarmu. Wśród dzięciołów jest to gatunek najczęściej żerujący na ziemi.
Dzięcioł zielony żywi się zbieranymi na ziemi owadami, głównie różnymi gatunkami mrówek i ich larwami. Zimą rozkopuje mrowiska nawet do 1 m głębokości. Wiosną i latem zbiera mrówki także z pni drzew. Rzadziej pożywia się innymi bezkręgowcami np. chrząszczami, świerszczami, gąsienicami, a wyjątkowo mięsistymi owocami i nasionami. Dzięcioł zielony w zimie nie gardzi pszczołami, wydłubuje dziury w ulach i wyjada owady.
Okres lęgowy trwa od kwietnia, lokalnie od marca, do czerwca. Pary są monogamiczne. Mogą łączyć się ze sobą nawet na całe życie.
Dziupla wykuta w miękkim drzewie, zwykle liściastym (olcha, osika, wierzba). Zazwyczaj umieszczona w połowie wysokości drzewa. Otwór wlotowy ma średnicę ok. 6,5 cm lub jest owalny, o szerokości 5 cm i wysokości 7,5 cm. Dziupla jest głęboka na 40–45 cm, a jej wykuwanie zajmuje parze dzięciołów 2 do 4 tygodni. Dzięcioł zielony korzysta także ze skrzynek lęgowych. Nie ma, tak jak dzięcioł czarny, dużego pędu do wykuwania nowych dziupli, dlatego też z jednej dziupli może korzystać przez kilka lat.
Samica znosi 5 do 7 białych jaj, są one wysiadywane przez okres około 19–20 dni przez obydwoje rodziców.
Początkowo nagimi pisklętami, gniazdownikami, opiekują się oboje rodzice. Pisklęta mają słabo rozwinięty układ termoregulacji organizmu i rodzice muszą stale je ogrzewać przez pierwszych 7 dni. Rosną jednak szybko, a po miesiącu są już lotne. Prosząc o pokarm odzywają się ochrypłym zgrzytem. Opuszczają gniazdo po około 21 dniach, są jeszcze potem dokarmiane przez rodziców w ciągu 4–6 tygodni. Szybko jednak stają się samodzielne.
Trend liczebności populacji uznaje się za rosnący. W Polsce objęty ścisłą ochroną gatunkową . Wymaga ochrony czynnej.
Źródło: niezalezna.pl
