Poradnik ogrodnika: przetacznik ożankowy – trwała i ekspansywna roślina
Drobniutka roślinka, podobna do kurdybanka. Ma maleńkie niebieskie kwiatuszki. Jest pospolita, urokliwa i rośnie praktycznie wszędzie. Jest bardzo wytrwałą rośliną – dobrze znosi zacienienie, brak słońca, opady i jest mrozoodporny stopni poniżej zera. Bardzo szybko rozrasta się za pomocą kłączy i nasion.
Przetacznik ożankowy to gatunek rośliny należący do rodziny babkowatych. Łodyga podnosząca się, pojedyncza, w górnej części odgałęziają się od niej 2 łodygi kwiatowe. Główna środkowa łodyga zwykle bezkwiatowa. Owłosiona jest dwoma naprzeciwległymi rzędami długich włosków. Osiąga wysokość 10–40 cm. Wykształca także czołgające się kłącze z rozłogami.
Ulistnienie naprzeciwległe. Liście szerokojajowate lub trójkątno-jajowate, górą słabo owłosione, spodem bardziej. Brzegi karbowane lub piłkowane, koniec ostro zakończony, nasady liści zaokrąglone lub nieco sercowate. Dolne liście na krótkich ogonkach, środkowe i górne bezogonkowe. Mają długość do 4 cm, szerokość do 2,5 cm.
Kwiaty zebrane w luźne grona wyrastające z kątów górnych liści. Owłosione szypułki kwiatów co najwyżej półtorakrotnie dłuższe od kielicha. Zwykle występują dwa grona, znacznie krótsze od łodygi. Kielich złożony z 4 wolnych, lancetowatych, tępo zakończonych i silnie owłosionych działek o długości do 5 mm. Korona kółkowa z bardzo krótką rurką, do której dostęp jest zamknięty wieńcem włosków. Ma szerokość 10–15 mm i złożona jest z 4 płatków, lazurowobłękitna, rzadziej różowa lub biała. Płatki prawie równej wielkości, jeden z płatków nieco tylko mniejszy i węższy, gardziel korony owłosiona. Słupek z pojedynczą szyjką wyższą od pręcików. 2 pręciki o nitkach krótszych od płatków korony.
Owoce to dwukomorowa, mocno spłaszczona, odwrotnie sercowata torebka, o długości do 6 mm i pękająca wzdłuż krawędzi szczytowej. Ma klinowatą nasadę i jest cała owłosiona. Kwitnie od maja do sierpnia. Słupek i pręciki dojrzewają równocześnie. Roślina miododajna, nektar wytwarzany jest u podstawy słupka. Zapylana jest przez błonkówki. Budowa kwiatów umożliwia tylko zapylenie krzyżowe – owad siadając na małym dolnym płatku zasłania sobą znamię słupka, równocześnie do jego odwłoka przykleja się pyłek. Torebka otwiera się tylko w czasie deszczu. Nasiona rozsiewane są przez wodę, która wypłukuje je z torebki i roznosi.
Porasta przydroża, łąki, brzegi zarośli, widne lasy i ich skraje. Wymaga gleb próchnicznych lub średnio próchnicznych. Bywa wysiewany lub sadzony w ogrodach kwiatowych i na rabatach, jako roślina ozdobna. W uprawach rolnych bywa chwastem.
Łodyga przetacznika ożankowego ma możliwość ukorzeniania się do odrodzenia się rośliny. Roślina rozrasta się w sadach, na łąkach, odłogach i ugorach w szybkim tempie. 10 – 15 roślin na powierzchni metra kwadratowego, potrafi zagłuszyć inne rośliny uprawne.
Ze względu na plenność przetacznika ożankowego należy położyć szczególny nacisk na wszystkie działania zapobiegające pojawieniu się chwastu w uprawie. Możliwość rozmnażania się przetacznika przez kłącza może powodować przedostawanie się chwastu w uprawy – z tego względu należy bardzo dokładnie wykaszać miedze i skraje pól, a także zadbać o okoliczne odłogi i ugory. Odchwaszczanie mechaniczne jest możliwe tylko na poziomie siewek i wyłącznie w ogrodach, sadach i uprawach roślin szerokorzędowych. W późniejszej fazie rozwoju nie przynosi efektu – roślina może się odradzać z kłączy i elementów łodyg.
Nie ma znaczenia gospodarczego. Nadaje się na rabaty, oraz jako roślina okrywowa. W Polsce jest całkowicie mrozoodporny. Łatwy w uprawie, nie ma specjalnych wymagań co do podłoża. Rozmnaża się przez wysiew nasion jesienią lub wiosną, przez sadzonki wytwarzane latem lub przez podział rozrośniętych kęp jesienią lub wczesną wiosną. Może rosnąć zarówno na stanowiskach słonecznych, jak i półcienistych.
Źródło: niezalezna.pl
