Miłorząb - tajemnica niezwykłego drzewa!
Miłorząb dwuklapowy, zwany też chińskim lub dwudzielnym to niezwykłe i wyjątkowe drzewo. Pierwsze miłorzęby pojawiły się na Ziemi ponad 270 mln lat temu. Do dziś przetrwały w niezmienionej formie, dlatego uznawane są za najstarsze drzewa na świecie. Ze względu na brak okrycia zalążków zaliczany jest roślin iglastych. Jego liście to zmodyfikowane w charakterystyczny sposób igły. Jest długowieczny dożywa do wieku 4000 lat i 40 m wysokości. Posiada niezwykłe właściwości lecznicze.
Gatunek endemiczny i reliktowy występujący na stanowiskach naturalnych wyłącznie w południowo-wschodniej części Chin. Przez długi czas utrzymywało się przekonanie, że ani w Chinach ani w Japonii miłorząb nie występuje już w stanie dzikim, a jego osobniki rosnące m.in. przy wielu świątyniach i klasztorach zawdzięczają swe istnienie jedynie opiece kapłanów i mnichów. Dopiero w połowie XX w. sami Chińczycy odkryli jego jedyne stanowisko w prowincji Anhui.
Stanowisko naturalne zajmuje obszar 1018 ha, znajduje się tam 167 drzew o pierśnicy powyżej 123 cm, są to dwudziestometrowe drzewa o wieku powyżej 1000 lat, kilka drzew w wieku do 3400 lat i wysokości 40 m. Stamtąd w XI wieku został rozpowszechniony w innych prowincjach Chin i Japonii, najpierw jako drzewo owocowe (jadalny zarodek – „pestka”), głównie przez buddyjskich mnichów, a następnie jako drzewo ozdobne w innych rejonach świata. Roślina długowieczna, dożywająca nawet 4000 lat.
Do Europy miłorząb został sprowadzony w pierwszej połowie XVIII wieku z Japonii do Holandii do ogrodu botanicznego w Utrechcie (najstarszy okaz w Europie). Nie jest pewne, kiedy sprowadzono go do Polski, a najstarszy zachowany okaz rośnie od lat 70. lub 80. XVIII w ogrodzie przy pałacu w Łańcucie. W latach 80. XX w. mierzył 31 m wysokości, a poniżej 130 cm nad ziemią miał 352 cm obwodu. Inne okazy w Polsce pojawiały się kolejno: w 1808 – w Ogrodzie Botanicznym w Krakowie, 1824 – w Ogrodzie Botanicznym w Warszawie, 1827 – w arboretum w Kórniku w PAN oraz w Ogrodzie Dendrologicznym w Przelewicach.
Drzewo dwupienne, rozdzielnopłciowe. Kwitnie po 40 latach uprawy z nasion. Zapłodnienie trwa do około 5 miesięcy (to zależy od temperatury i wilgotności). Zazwyczaj rozwija się tylko jeden zalążek kwiatu żeńskiego. U starszych okazów (zwykle ponadstuletnich) na pniu pojawiają się narośle zwane czi-czi. Początkowo guzowate, wielkości pięści, mają budowę pędu, ale są nieulistnione. Przybierają z czasem formę korzeni powietrznych, które po zetknięciu się z glebą zakorzeniają się. Pod wpływem np. ruchów skorupy ziemskiej odrywają się od drzewa i wyrastają z nich nowe osobniki.
Jest rośliną światłolubną. Odporny na mróz. Drzewa o wysokości ponad 20 metrów i 1 metrze pierśnicy nie należą do rzadkości. Bardzo dobrze wytrzymuje bardzo małe napowietrzenie gleby. Świetnie znosi zasolenie. Jest bardzo odporny na suszę glebową. Źle rośnie na glebach piaszczystych i na takich, na których jest wysokie lustro wody. Odporny na choroby i szkodniki – nie spotyka się żadnych. Bardzo wolno przyrasta na grubość pnia i dosyć długo musi być palikowany. Nadaje się na bonsai. Świetnie znosi cięcie.
Sadzonki miłorzębu można dostać niemal w każdym sklepie ogrodniczym. Najlepiej kupić rośliny doniczkowe, łatwiej przyswajają się w nowym miejscu i szybciej zaczynają wegetację. Co więcej, nie są także narażone na uszkodzenia korzeni w transporcie. Uprawa drzewa nie jest trudna, ponieważ jest to bardzo wytrzymała roślina. Nie potrzebuje szczególnej uwagi, dobrze znosi zanieczyszczenie, suszę i błędy uprawne. Dlatego jego uprawa jest polecana nawet początkującym ogrodnikom. Jest to jednak drzewo dla cierpliwych – rozwija się powoli, a dojrzałość osiąga dopiero po 40 latach od posadzenia.
Uprawa miłorzębu nie nastręcza trudności także dlatego, że udaje się niemal wszędzie. Każda gleba ogrodowa będzie idealna, ale najlepiej sprawdzi się żyzne i przepuszczalne podłoże. Miłorząb nie może być sadzony w miejscach, gdzie długo utrzymuje się woda, jest za to odporny na jej niedobory. Warto także zwrócić uwagę na to, że roślina dobrze się rozwija w pełnym słońcu, chociaż w cieniu także będzie rosła, może nie być tak okazała i bujna.
Miłorząb dwuklapowy wyróżnia się zmiennym ulistnieniem. Na jednej roślinie występują liście o różnym kształcie. Krótkopędy mają ulistnienie gęsto skupione i ułożone okółkowo po 5-8 sztuk oraz wachlarzowatą blaszkę liściową. Powierzchnia liści jest skórzasta, twarda i zielona. Podobnie jak u iglaków aparaty szparkowe znajdują się na spodniej stronie liści. Późnym latem i jesienią (zwykle już od początku września) przebarwiają się na kolor jaskrawożółty i utrzymują się na drzewie aż do mrozów.
Jego właściwości lecznicze były wykorzystywane już od 5 tys. lat. Źródłem aktywnych składników są liście. Wyciąg z miłorzębu dwuklapowego zawiera glikozydy flawonowe m.in. izoramnetynę, olejek kamforowy, kwercetynę oraz laktony terpenowe (ginkolidy a, b, c i bilobalid). Pierwsze medyczne zastosowanie miłorzębu miało miejsce w 1965 roku, kiedy to w Niemczech zarejestrowano i stworzono pierwszy wyciąg z jego liści.
Od tamtej pory jest on stosowany w leczeniu zaburzeń krążenia krwi w mózgu oraz zaburzeń krążenia obwodowego. Miłorząb jest dzisiaj jedną z najlepiej zbadanych i sprzedawanych roślin leczniczych na świecie.
Eksperci polecają wyciąg z miłorzębu jako skuteczny środek poprawiający zdolności umysłowe, takie jak koncentracja i pamięć, przede wszystkim z powodu jego korzystnego wpływu na krążenie krwi w mózgu. Jest on często stosowany także w leczeniu dzwonienia w uszach i zawrotów głowy, ponieważ poprawia krążenie krwi w mózgu i zaopatrzenie mózgu w tlen i glukozę. Jednocześnie poprawia on krążenie obwodowe zmniejszając w ten sposób ból w trakcie chodzenia oraz uczucie zimnych stóp i dłoni. Lek zapobiega zwapnieniu naczyń, hamuje agregację płytek krwi, zwiększa jej przepływ.
Wyciągi z liści miłorzębu stosuje się w profilaktyce demencji oraz choroby Alzheimera, Stwierdzono, że wyciąg z miłorzębu wykazuje skuteczność w leczeniu całego zakresu zaburzeń kognitywnych związanych z wiekiem. Trzeba jednak uważać na przedawkowanie tych substancji gdyż może to być szkodliwe dla zdrowia, np. może się przyczyniać do powstawania udarów.
W Polsce gatunek dosyć często spotykany w parkach i ogrodach jako drzewo ozdobne, odporne na mrozy. Dzięki odporności na zasolenie gleby i zanieczyszczenia powietrza w wielu krajach stosuje się go do obsadzania ulic. Wybiera się przy tym prawie wyłącznie okazy męskie, gdyż dojrzałe nasiona spadając zaśmiecają ulice, a rozkładając się wydają nieprzyjemną woń.
W Japonii jest jednym z popularnych drzew jesieni. Łatwo je znaleźć w świątyniach buddyjskich, shintō, parkach miejskich i wzdłuż ulic. Metropolia Tokio wybrała miłorząb jako swoje drzewo-symbol.
W centrum Hiroszimy znajduje się ogród o nazwie Shukkei-en, założony czterysta lat temu. Podczas amerykańskiego ataku nuklearnego w 1945 roku został on całkowicie zniszczony, albowiem epicentrum eksplozji było oddalone zaledwie o 1,2 km. Po wojnie został odtworzony i udostępniony zwiedzającym. W ogrodzie rośnie miłorząb, którego wiek szacuje się na ponad 200 lat. Tablica umieszczona przy nim informuje: Ten miłorząb jako jedyne drzewo [w tym ogrodzie] przetrwał burzę ogniową po bombardowaniu atomowym w dniu 6 sierpnia 1945 roku. Obwód pnia: około 4 m, wysokość: około 17 m. Jest przechylony przez podmuch wybuchu, przycinanie gałęzi zapobiega jego upadkowi.
Panuje przekonanie, że miłorzęby sadzono przy świątyniach dlatego, by chroniły je przed pożarami. W przypadku pojawienia się ognia na płonące dachy miały spadać z każdego liścia krople wody. W 1923 r. po silnym trzęsieniu ziemi spłonęło prawie do szczętu całe Tokio. Ocalała m.in. stara świątynia Kwannon, osłonięta przez wielki okaz miłorzębu, a wraz z nią ludzie, którzy się w niej skryli. W pożarze drzewo utraciło wprawdzie wszystkie liście, ale przeżyło i na wiosnę znów okryło się zielenią.
Białe jądro zawarte w nasieniu jest w Chinach przysmakiem. Chińczycy wyrabiają z osnówek mydło. Japonii nasiona, są powszechnie spożywane (po uprażeniu, gotowaniu). Dodaje się je również do popularnej potrawy chawan-mushi (rodzaj kremu jajecznego z warzywami, i zazwyczaj kurczakiem).
Źródło: niezalezna.pl
