Gry komputerowe na przestrzeni lat zyskały ogromną popularność wśród graczy na całym świecie. Jedni grają dla przyjemności, inni uczynili z tej formy rozrywki sposób na życie (profesjonalni gracze zarabiają pokaźne sumy), są również specjalne rozgrywki e-sportowe. Wokół gier narosło jednak wiele mitów i sporo kontrowersji. Nie da się ukryć, że mają też wiele wad i swoje mroczne oblicze.
Co ciekawe gry komputerowe wywodzą się w prostej linii od gier planszowych oraz dyscyplin sportowych. Pierwsze kroki branża gamingowa stawiała na uczelniach technicznych. To właśnie tam w latach 50. I 60. XX wieku powstawały całe serie prostych programów i symulatorów, które później zaczęto właśnie określać mianem gier komputerowych. Przez lata były to dość proste gry logiczne takie jak na przykład słynny na całym świecie Tetris. Do świadomości masowej gry trafiły w latach 70. XX wieku, do czego przyczyniła się rosnąca popularność konsol telewizyjnych oraz automatów.
Za prawdziwy przełom w kwestii rozwoju gier komputerowych należy uznać powszechne stosowanie grafiki komputerowej w latach 90. XX wieku. Tymczasem już od początku XXI wieku Warto dodać, że obserwować można silny trend związany z przeniesieniem rozgrywki do internetu oraz urządzeń mobilnych, gdzie gry online cieszą się wielką popularnością. Szczególnie poszukiwane zwłaszcza przez młodych użytkowników są gry darmowe oraz gra przeglądarkowa nie wymagające kupowania własnego egzemplarza, ani nawet instalacji. Warto wspomnieć także o Steam –czyli rozbudowane platformie dystrybucji gier umożliwiającymi rozgrywkę wieloosobową, a także posiadającą własny serwis społecznościowy dla graczy, który od lat cieszy się gigantyczną popularnością na rynku gamingowym.
Wokół gier komputerowych jest sporo kontrowersji. Badacze na całym świecie spierają się, czy można zaliczać je do dziedziny sztuki, a nawet sportu (coraz popularniejsze turniej e-sportowe). Badania w zakresie gier komputerowych, czyli ludologia – sugerują, że ten rodzaj wirtualnej rozrywki znacznie pływa na psychikę gracza. Co szczególnie istotne wpływ ten jest zarówno pozytywny, jak i negatywny.
Najczęściej można jednak spotkać się z zarzutem, że granie może prowadzić do uzależnień. Równie często pojawiają się również teorie dotyczące wzbudzenia u graczy wysokiego poziomu agresji i emocjonalności. Zaangażowanie w wirtualną rozgrywkę pobudza w tej kwestii ludzki mózg i sferę emocjonalną znacznie bardziej niż chociażby telewizja.
Warto jednak pamiętać, że zdecydowana większość tych zarzutów nie została jeszcze dokładnie ugruntowana w badaniach. Tymczasem zgodnie z Pan European Game Information ok. 40% ocenionych produkcji stanowią gry odpowiednie dla dzieci powyżej 3 lat.
Ten rodzaj wirtualnej rozrywki wykorzystywany jest także w celach terapeutycznych. Same gry mogą znacząco wspierać nasz rozwój. Na ich korzyść przemawia choćby fakt, że rozwijają one zdolności manualne, a nawet wspomagają proces podejmowania decyzji pod presją czasu oraz logiczne myślenie. W ostatnich latach po gry sięgnęli także terapeuci i psychologowie.
Aktualnie badany jest korzystny wpływ gier komputerowych w terapii m.in.: depresji, zespołu stresu pourazowego, wczesnego otępienia, choroby Parkinsona, choroby Alzheimera i stwardnienia rozsianego.
Trzeba wiedzieć, że gry znacząco się od siebie różnią w zależności od gatunku. Gracze mają zadem do wykonania różne zadania, lecz bardzo często najpopularniejsze tytuły na rynku gamingowym łączą kilka cech różnych gatunków.
Zgodnie z najprostszym podziałem gatunków gier komputerowych można wyróżnić osiem nadrzędnych kategorii:
Dodatkowo można spośród nich wyodrębnić jeszcze co najmniej 40 dodatkowych podgatunków i kategorii.
Można też przyjąć nieco inny podział:
Zgodnie z najnowszymi badaniami prezentowanymi w wydanym przez Wydział Cyfryzacji KPRM i NASK poradniku „Nastolatki i gry cyfrowe” obecnie już 16 mln Polaków sięga po gry komputerowe, z czego co czwarty polski gracz to nastolatek lub młody dorosły. Jak czytamy w publikacji, zarówno Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), jak i Amerykańska Akademia Pediatryczna (AAP) wskazują, że czas kontaktu z ekranem cyfrowego urządzenia w przypadku młodych użytkowników internetu nie powinien przekraczać dwóch godzin dziennie. Tymczasem z badań przeprowadzonych wśród polskich nastolatków wynika, że średnio spędzają oni w internecie ponad cztery godziny w ciągu doby, a co ósmy z nich jest w sieci przeszło osiem godzin każdego dnia.
„40 proc. nastolatków wskazało na granie w gry online jako na jedną ze swoich najczęstszych aktywności w sieci. Młodsi badani (13 lat) rozrywce tej poddają się znacznie częściej niż starsi (17 lat): odpowiednio 48 i 31,1 proc. Nastolatki sporo czasu poświęcają na granie w gry cyfrowe zarówno w dni powszednie, jak i w weekendy”.
- wynika z najnowszych statystyk.
Należy pamiętać, że gry cyfrowe mają szereg pozytywnych aspektów. Pomagają zdobyć wiele praktycznych umiejętności, rozwijać pasje, wzmacniać kompetencje społeczne, a czasami budować wieloletnie przyjaźnie. Jednocześnie jednak eksperci z dziedziny psychologii zwracają uwagę, że świat wirtualnej rozrywki ma też swoją ciemną stronę, tj. np. nieodpowiednie gry mogą negatywnie wpływać na rozwój psychiczny.
Hasło „gry komputerowe” kojarzy się często z popularnymi „strzelankami”, ale tak naprawdę gry można podzielić na wiele gatunków, wśród których praktycznie każdy odnajdzie coś dla siebie. Gry cyfrowe często są też postrzegane jako „zjadacze czasu”, bierna, ogłupiająca, a nawet niebezpieczna rozrywka. Tymczasem użytkowane w pozytywny i przemyślany sposób stanowią prawdziwy trening dla mózgu. Ułatwiają nabycie wielu umiejętności i rzetelnej wiedzy. Pomagają rozwinąć kreatywność i kompetencje społeczne. Co więcej, kompetencji nabytych podczas grania młody człowiek będzie używał przez całe życie, w różnych sytuacjach i okolicznościach.
- tłumaczy Marta Witkowska, autorka najnowszego poradnika na temat gier komputerowych.
Jak zatem zadbać o to, aby wirtualna rozrywka z udziałem najmłodszych była bezpieczna? Warto zacząć od ustalenia, w co gra nasze dziecko i dowiedzieć się czegoś więcej na temat samej gry.
Zwłaszcza w przypadku młodszych dzieci, rodzice powinni wcześniej dokładnie sprawdzić, na czym polega mechanika gry, jakie zadania stawiane są przed graczem, na czym polega rywalizacji i współpraca oraz jak wygląda kwestia motywowania i nagradzania, a także komunikacja pomiędzy poszczególnymi graczami.
Warto również rozmawiać z dziećmi o ulubionych grach komputerowych, a nawet poprosić o to, aby pokazało nam, jak wygląda rozgrywka. Dobrze jest kontrolować zwłaszcza darmowe gry – bardzo często okazuje się bowiem, że sama rozgrywka jest bezpłatna, jednak w grze funkcjonuje system tzw. mikropłatności.
Bardzo ważnym aspektem jest zadbanie o właściwą organizację czasu, tak aby młody gracz w ferworze walki nie stracił z pola widzenia innych, ważnych życiowych spraw.
Dobrym rozwiązaniem może okazać się planowanie tygodnia, w taki sposób, aby poza obowiązkami domowymi i szkolnymi był jeszcze czas na realizację innych pasji, a także właśnie gry komputerowe.
Poradnik dla rodziców jest do pobrania TUTAJ