Udar mózgu stanowi obecnie trzecią w kolejności przyczynę śmierci, a pierwszą w kolejności najczęstszą przyczynę niepełnosprawności wśród Polaków. W statystyce liczby zgonów dotyczące udaru mózgu wyprzedzają jedynie choroby serca i nowotwory. Jak twierdzą eksperci, udar może przytrafić się każdemu, a coraz częściej dotyczy też młodych ludzi – co czwarta ofiara udaru ma mniej niż 40 lat.
Wśród przyczyn należy wymienić: rozwarstwienie tętnic, zakrzepicę żylną (głównie kobiety w połogu i te, które stosują leki hormonalne, np. antykoncepcyjne) oraz różne czynniki genetyczne zwiększające krzepliwość krwi.
Choć, jak podkreślają eksperci, udar może wystąpić u każdego - niezależnie od wieku, płci czy stanu zdrowia, to istnieje szereg czynników, które znacznie zwiększają ryzyko pojawienia się choroby. Wśród nich wymienia się m.in. otyłość, cukrzycę, choroby sercowo-naczyniowe, nadciśnienie tętnicze czy podwyższony poziom cholesterolu.
Na większą częstość udaru u osób młodszych może wpływać stresujący tryb życia, używki, takie jak papierosy, nadużywanie alkoholu, narkotyki, a także brak ruchu i zła dieta.
Udar mózgu to obumarcie części tego narządu wskutek zatrzymania dopływu krwi do tkanki mózgowej. Wyróżnia się dwa główne typy udaru: niedokrwienny i krwotoczny. Udar niedokrwienny (ok. 80 proc. przypadków udaru mózgu) rozwija się w sytuacji, gdy tętnica zaopatrująca jakąś część mózgu w krew staje się niedrożna i krew dopływa do niego w ograniczonej ilości bądź wcale. Udar krwotoczny (ok. 20 proc. przypadków udaru) powstaje w wyniku pęknięcia ściany tętnicy mózgowej i wylania się krwi poza naczynie (potocznie: wylew), wskutek czego, podobnie jak poprzednio - tkanka mózgowa nie jest wystarczająco zaopatrzona w krew.
Zależnie od miejsca w mózgu, które zostaje uszkodzone przez niedokrwienie lub krwotok, objawy udaru są bardzo zróżnicowane. Należą do nich niedowłady połowy ciała, zaburzenia mowy, wykrzywienie twarzy, zaburzenia widzenia, drętwienia połowy ciała, zawroty głowy.
Ze spastycznością poudarową kończyn zmaga się ok. 40 proc. chorych po udarze. Nadmierne napięcie mięśni najczęściej pojawia się w obrębie dłoni, stopy i łokcia. Konsekwencją spastyczności poudarowej jest brak sprawności ruchowej ręki lub stopy i tym samym znaczne pogorszenie jakości życia pacjenta.