Czy Twoje dziecko oddycha prawidłowo?
Obowiązek używania maseczek w związku z epidemią COVID-19, również przez dzieci powyżej lat 4, sprawił, że wielu rodziców zastanawia się, jak powinna wyglądać odpowiednia maseczka, jak ją zakładać, jak dziecko powinno w niej oddychać i jak je przekonać, by chciało ją nosić?
Od chwili, gdy nasze dziecko przychodzi na świat troszczymy się o jego zdrowie i rozwój, ale skupiamy się głównie na tym, by dobrze jadło, spało i rosło. Jeśli zwracamy uwagę na oddech, to tylko w pierwszym okresie życia, w obawie przed tzw. bezdechem niemowlęcym. Potem uznajemy oddychanie za tak naturalny i oczywisty proces, że przestajemy się nim interesować. To błąd, ponieważ prawidłowy oddech ma ogromny wpływ na rozwój dziecka, nie tylko fizyczny, ale i intelektualny. Ma związek m.in. z odpornością, częstotliwością infekcji, wydolnością organizmu, jakością snu, a także z zachowaniem i nauką.
Kwestie praktyczne, czyli jaka maseczka dla dziecka?
- dobrana odpowiednio do wielkości twarzy dziecka – powinna zasłaniać usta i nos, przylegać dokładnie swoim obwodem do twarzy i dawać możliwość swobodnego oddychania. Maseczki dla dorosłych mogą być zbyt duże, będą odstawać i niepotrzebnie zasłonią większą część buzi niż to konieczne.
- łatwa do zakładania i zdejmowania, co pozwoli, by z czasem dziecko nauczyło się robić to samodzielnie. Oczywiście w przypadku młodszych dzieci konieczna jest pomoc rodzica. Ważne, by przy zdejmowaniu maseczki nie dotykać jej zewnętrznej powierzchni.
- uszyta z oddychającego materiału, który bardzo dobrze przepuszcza powietrze i jest neutralny dla skóry twarzy. Zbyt gesty materiał lub zbyt wiele warstw może wywołać pozorne lub faktyczne uczucie duszności, co wymusi niepotrzebnie dodatkową pracę mięśni oddechowych.
- jasna lub biała - kolorowe maseczki są atrakcyjne wizualnie, ale farby, barwniki i nadruki często zawierają szkodliwe substancje, niekiedy wręcz toksyczne, które są wdychane lub wchłaniane przez skórę twarzy. Niektóre mogą wywoływać alergie i podrażnienia. Aby zredukować potencjalne ryzyko, maseczkę lub sam materiał, z którego zamierzamy ją uszyć, warto wcześniej kilkukrotnie wyprać.
- z przyjaznego skórze materiału - delikatnego, miłego w dotyku, ponieważ szorstkie materiały będą drażniące, a to szczególnie istotne w przypadku dzieci z atopowym zapaleniem skóry.
Prawidłowy sposób oddychania - w maseczce i bez
Prawidłowy, fizjologiczny oddech jest cichy, spokojny, bez wysiłku, rytmiczny, przeponowy, czyli dolną częścią klatki piersiowej, w spoczynku tylko przez nos, w dzień i w nocy. W maseczce powinno się oddychać dokładnie tak samo. Nos jest naturalnym filtrem. Jego śluzówka neutralizuje w dużej mierze zanieczyszczenia, patogenne mikroorganizmy i alergeny. Produkowany przez nos i zatoki przynosowe tlenek azotu (NO) ma działanie przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne.
Oddychanie przez nos przygotowuje powietrze zanim trafi do płuc: nawilża je, ociepla i odkaża. Poza tym, uruchamia się wtedy przepona, poprawia się wentylację płuc i zwiększa pobór tlenu o 10-20%, co ma bardzo duże znaczenie dla naszej odporności i ogólnej kondycji organizmu.
W maseczce może pojawić się uczucie duszności, ale najczęściej tylko pozorne, oczywiście pod warunkiem, że jest wykonana z materiału odpowiednio przepuszczającego powietrze oraz że nie występuje hiperwentylacja.
Nieprawidłowy wzorzec oddychania u dzieci – czym grozi?
Temat oddychania przez usta u dzieci i konsekwencji z tym związanych często umyka spojrzeniu na prawidłowy rozwój dziecka i rzadko jest brany pod uwagę w diagnostyce, prewencji i leczeniu. Tymczasem, badania wykazują, że aż 40%-50% dzieci permanentnie oddycha nieprawidłowo - przez usta. To jeden z najgorszych nawyków, który ma realny, upośledzający wpływ na ich rozwój. Lista negatywnych skutków jest długa: gorsza wydolność fizyczna, zła jakość snu, chrapanie, bezdech nocny, częstsze infekcje, przerost migdałków, nieprawidłowy rozwój twarzoczaszki (wygląd), wady zgryzu, ale także nadmierne pobudzenie, czy zaburzenia rozwoju intelektualnego i możliwości poznawczych. A to i tak tylko niektóre z nich. Problem nieprawidłowego sposobu oddychania dotyczy również wielu z nas, dorosłych, ale u dzieci konsekwencje są dużo bardziej dramatyczne, bo często nieodwracalne.
Dlaczego oddychanie przez usta jest szkodliwe?
- Zmniejsza pobór tlenu i dotlenienie organizmu, za to zwiększa wydychanie dwutlenku węgla, nieadekwatnie do potrzeb metabolicznych, czego konsekwencją jest skurcz naczyń krwionośnych, a to jeszcze znaczniej redukuje dostarczanie tlenu do organizmu, tkanek i komórek, w tym oczywiście do mózgu. Badania wykazały, że ma to bezpośrednie, negatywne skutki dla rozwoju intelektualnego, pamięci, koncentracji, zachowania, a więc upośledza możliwości poznawcze i ogólny rozwój dziecka.
- Zwiększa wchłanianie patogenów i zanieczyszczeń, czego skutkiem są częstsze alergie, nieżyty nosa i infekcje. Powietrze dociera do płuc bez odpowiedniego nawilżenia, ogrzania i oczyszczenia.
- Ustawia żuchwę i język w niewłaściwej pozycji - permanentnie opuszczona żuchwa powoduje niewłaściwy rozwój twarzoczaszki, wady zgryzu i uzębienia, zwężenie dróg oddechowych, węższe, wysklepione podniebienie, zaburzenia rozwoju zatok przynosowych, przerost migdałków podniebiennych. To skutkuje poważnymi i trwałymi dolegliwościami na całe życie.
- Powoduje zaburzenia oddychania podczas snu, bezdech nocny i chrapanie. Żadne dziecko nie powinno nigdy chrapać!
- Prowadzi do wad postawy i głowy nadmiernie wysuniętej do przodu.
- Ma związek z nadmiernym pobudzeniem i często z mylnym rozpoznaniem ADD i ADHD.
Dlaczego dzieci oddychają przez usta?
Oddychanie przez usta mogą powodować także: mały nos, deformacja przegrody nosowej, krótkie wędzidełko, wąskie podniebienie, ssanie kciuka, nadmierne używanie smoczka, zbyt wczesne lub zbyt długie karmienie tradycyjną butelką, co sprzyja niewłaściwemu rozwojowi mięśni w obrębie twarzy i może wpływać negatywnie na nawyki oddechowe (brak siły ssącej, którą dziecko musi uruchomić przy ssaniu piersi, praca mięśni podczas żucia pokarmu), ale też przegrzane i niewietrzone pomieszczenia.
Jak sprawdzić czy moje dziecko oddycha przez usta?
Poza zaobserwowaniem ewidentnego oddychania przez rozchylone usta w ciągu dnia, rodzice powinni bacznie przyglądać się jak dziecko oddycha podczas różnych aktywności oraz w czasie snu. Powinni zwracać uwagę na:
Czy dziecko je z otwarta buzią?
Czy otwiera buzię, gdy jest rozkojarzone?
Czy ma suche usta i/ lub często je oblizuje?
Czy często ma alergie?
Czy często ma zatkany lub cieknący nos?
Czy śpi z otwartą buzią i/lub chrapie?
Czy w trakcie snu jego oddech jest słyszalny?
Czy zatrzymuje oddech podczas snu?
Czy budzi się w ciągu nocy?
Czy ma potrzebę wstawania do toalety w ciągu nocy lub jest problem z moczeniem nocnym?
Czy rano budzi się z suchą jamą ustną i/lub nieprzyjemnym zapachem z ust?
Czy budzi się z bólem głowy?
Czy narzeka rano na zatkany nos?
Czy łatwo się męczy?
Czy w ciągu dnia jest senne, zmęczone?
Czy w ciągu dnia jest nadmiernie pobudzone?
Czy ma problemy z koncentracją?
Czy w szkole ma problemy z zachowaniem i nauką?
Wpływ na potencjał intelektualny, zdolność uczenia się, zachowanie i psychologiczny dobrostan
Oddychanie przez usta w czasie snu i powiązany z tym bezdech nocny oraz chrapanie we wczesnym dzieciństwie zwiększają ryzyko zburzeń neurologiczno-poznawczych i problemów z zachowaniem. Dzieci z zaburzeniami oddychania podczas snu mają o 40% większe prawdopodobieństwo potrzeby nauczania specjalnego. Badania wykazały też odwrotną zależność - dzieci mające problem z nauką zdecydowanie częściej cierpią na bezdech nocny. Gdy poradzono sobie z tym problemem, ich wyniki znacząco się poprawiały.
Nieprawidłowy rozwój twarzy i uzębienia
Efektem oddychania przez usta jest niewłaściwie położenie języka, wydłużenie i zwężenie żuchwy, zbyt małe łuki zębowe i stłoczenie zębów, co prowadzi do wad uzębienia i zgryzu, próchnicy i chorób dziąseł, a także rozwoju zbyt wąskich górnych dróg oddechowych.
Jak pomóc dziecku przywrócić prawidłowy sposób oddychania?
Proste ćwiczenia oddechowe mogą łatwo pomóc dzieciom i młodzieży w przywróceniu prawidłowego, fizjologicznego oddychania, czyli: tylko przez nos w dzień i w nocy, spokojnego, przeponowego oraz zachowania prawidłowej, odpowiednio wyprostowanej postawy, bez której oddychanie jest zawsze w pewnym stopniu upośledzone.
Źródło: prplus.pl, niezalezna.pl
