Ciekawostki turystyczne: Planty w Krakowie
Planty to park miejski w Krakowie otaczający Stare Miasto, założony w latach 1822–1830, o powierzchni 21 ha i długości 4 km. Planty stały się miejscem spacerów, spotkań towarzyskich, a nawet uroczystości narodowych.
Planty powstały na miejscu fortyfikacji otaczających miasto: murów obronnych (wyburzonych na początku XIX wieku) oraz położonej na ich przedpolu fosy i wałów ziemnych. Był to grząski i zaniedbany teren, pełniący funkcję śmietniska i ujścia ścieków. W 1820 podjęto decyzję o utworzeniu na tym obszarze „ogrodów miejskich”, czyli plant – stąd nazwa Planty (od splantowania, czyli wyrównania rumowisk).
Bardzo długo jednak krakowianie używali nazwy Plantacye lub Plantacje; park zwano również „miejskimi przechadzkami”. Głównym inicjatorem tej idei oraz twórcą pomiarów i planów był Feliks Radwański. Po jego śmierci w 1826 kierownictwo robót objął Florian Straszewski, który w 1830 założył fundację z przeznaczeniem na utrzymanie Plant.
Początkowe prace polegały na niwelacji terenu i zasypaniu fosy nawiezioną ziemią. W obrębie tworzonego parku pozostał Barbakan. W kolejnym etapie przystąpiono do obsadzania terenu drzewami (głównie kasztanowcami, a także klonami, lipami, jesionami, topolami, pojedynczymi egzemplarzami drzew egzotycznych) i krzewami, zakładania trawników i kwietników oraz wyznaczania alejek i placów zabaw.
Od 1827 Planty objęły pierścieniem także wawelskie wzgórze, na którego południowych stokach posadzono drzewa brzoskwiniowe i urządzono winnice, zlikwidowane w latach 50. XIX wieku w związku z podjęciem przez armię austriacką prac mających przekształcić wzgórze w cytadelę i koszary.
W późniejszych latach powstawały m.in. kioski i pawilon koncertowy. Prowadzono zwykłe prace pielęgnacyjne, zajmowali się nimi ogrodnicy zwani plantowymi. Zgodnie z regulaminem, ustanowionym przez władze miejskie w 1879, planty podzielone były na dziewięć rewirów podlegających opiece dziewięciu plantowych. Funkcjonowali oni do połowy XX wieku.
W 1871 utworzono Komisję Plantacyjną, która zajęła się uporządkowaniem Plant i stałą nad nimi opieką. Z jej inicjatywy rozpoczęto ozdabiać park pomnikami. W 1919 przed Collegium Novum posadzono Dąb Wolności. U wylotu ul. Lubicz stał natomiast przed II wojną światową pamiątkowy wiąz posadzony ponoć przez samego Tadeusza Kościuszkę.
Podczas II wojny światowej doszło do znacznej dewastacji parku – Niemcy wycięli krzewy i zrabowali „na cele wojenne” metalowe ogrodzenie oddzielające aleje spacerowe od zieleni. W okresie powojennym ograniczano się tylko do zapobiegania dalszej degradacji Plant. Decyzję o ich rewitalizacji, według projektu prof. Janusza Bogdanowskiego, podjęto w 1989. W ciągu kilkunastu lat renowacji Plant przywrócono małą architekturę – stylowe lampy, ogrodzenia, ławki; za pomocą kamiennych murków zarysowano dawny przebieg murów obronnych oraz rozmieszczenie baszt i bram miejskich.
Planty podzielono na 8 ogrodów: Wawel – od ul. Powiśle do ul. Franciszkańskiej; Uniwersytet – od ul. Franciszkańskiej do ul. św. Anny; Pałac Sztuki – od ul. św. Anny do ul. św. Tomasza; Florianka – od ul. św. Tomasza do ul. Sławkowskiej; Barbakan – od ul. Sławkowskiej do ul. Szpitalnej; Dworzec – od ul. Szpitalnej do ul. Mikołajskiej; Gródek – od ul. Mikołajskiej do ul. Dominikańskiej; Stradom – od ul. Dominikańskiej do ul. Grodzkiej i ul. Stradomskiej.
Na terenie Plant lub w ich bardzo bliskim sąsiedztwie znajdują się następujące zabytkowe obiekty: Barbakan, Brama Floriańska, Baszta Pasamoników, Baszta Stolarzy, Baszta Cieśli, Cafe Gallery Zakopianka, Pałac Sztuki, Filharmonia, Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, Gmach Akademii Muzycznej, Kościoły: św. Krzyża, oo. Reformatów, oo. Dominikanów, oo. Franciszkanów; Pałac Biskupi, Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego, Collegium Witkowskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego, Wawel.
Planty stały się inspiracją dla wielu twórców. Przykładem mogą być obrazy: Jana Stanisławskiego, Witolda Wojtkiewicza („Planty w Krakowie”), Aleksandra Trojkowicza, który mieszkał w ich sąsiedztwie przy ulicy Szewskiej 25 oraz Stanisława Wyspiańskiego („Planty o świcie” oraz „Chochoły – Planty nocą”), a także wiersz Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej pt. „Planty”.
Źródło: niezalezna.pl
