Pomnik grunwaldzki powstawał w tajemnicy
W Krakowie podczas obchodów 500-lecia zwycięskiej bitwy pod Grunwaldem odsłonięto ufundowany przez Ignacego Paderewskiego Pomnik Grunwaldzki. W czasie uroczystości odbyło się pierwsze publiczne wykonanie „Roty”, pieśni autorstwa Feliksa Nowowiejskiego i Marii Konopnickiej. Pomnik został postawiony w 1910 r. „Praojcom na chwałę – braciom na otuchę” napisano na cokole monumentu.
Cała budowa przebiegała w tak ogromnej konspiracji, że nawet autorzy (Antoni Wiwulski i Franciszek Black) założenia nie wiedzieli niemal do końca co projektują. U Wiwulskiego zamawiano po prostu poszczególne szkice. Dopiero zlecenia konnego posągu Jagiełły odsłoniły zamierzenia fundatora, choć do końca starano się ukryć miejsce, w którym całość miała stanąć. Oficjalnie wersja głosiła, że jest on zamówiony przez jedno z miast szwajcarskich. Wiwulski pracował w Paryżu, tam też odlewano elementy składowe pomnika. Pod koniec czerwca 1910 roku wysłano je przez Szwajcarię do Krakowa, w siedmiu specjalnie skonstruowanych wagonach o obniżonych dnach. Uroczystego odsłonięcia pomnika dokonano 15 lipca 1910 r. w samo południe. Na tę chwilę przyjechała do Krakowa rzesza gości. Szacuje się, że w uroczystościach wzięło udział ponad 150 tys. osób. Przemawiali m.in. fundator pomnika Ignacy Jan Paderewski, marszałek Sejmu Krajowego Stanisław Badeni, prezydent Krakowa Juliusz Leo.
Dzieło, na które patrzymy, nie powstało z nienawiści. Zrodziła je miłość głęboka Ojczyzny, nie tylko w jej minionej wielkości i dzisiejszej niemocy, lecz i w jej jasnej, silnej przyszłości. Zrodziła je miłość i wdzięczność dla tych przodków naszych, co nie po łup, nie po zdobycz szli na pole walki, ale w obronie dobrej, słusznej sprawy zwycięskiego dobyli oręża [...] Pragniemy gorąco, by każdy Polak i Litwin każdy, z dawnych dzielnic Ojczyzny, czy zza Oceanu, spoglądali na ten pomnik jako na znak wspólnej przeszłości, świadectwo wspólnej chwały, zapowiedź lepszych czasów, jako na cząstkę własnej, wiarą silnej duszy [...] Prastarej, ukochanej stolicy naszej oddajemy to dzieło we władanie wieczyste.
– powiedział Paderewski.
Podczas II wojny światowej Niemcy całkowicie zniszczyli pomnik, figury zerwano i wywieziono do Rzeszy, cokół wysadzono.
28 stycznia 1945 r. podjęto spontaniczną uchwałę o odbudowie pomnika, ale dopiero w 1972 r. powołano Komitet Odbudowy Pomnika Grunwaldzkiego. Rzeźbiarz Marian Konieczny odtworzył monument w oparciu miniaturowy model pomnika przechowywany w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa i przedwojenne zdjęcia.
Źródło: niezalezna.pl
