Budynek „Sokoła” w Krakowie odzyskuje dawny blask
Zakończył się remont konserwatorski sali głównej Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Krakowie. Konserwatorzy zrekonstruowali dekoracje, autorstwa Antoniego Tucha, znajdujące się na stropie i ścianach. Gmach „Sokoła” pochodzi z końca XIX wieku. Jego zachodnia część powstała w 1889 r. według projektu Karola Knausa, a część wschodnia w 1894 r. według planu Teodora Talowskiego, który nadał budynkowi cechy neogotyckie. Prowadzone obecnie prace to pierwszy kompleksowy remont od czasu powstania obiektu. Zakończą się w 2020 r.
Jak podkreśla historyk architektury dr Zbigniew Beiersdorf sala ta od momentu powstania wyróżniała się spośród wszystkich obiektów Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Polsce.
Takiej wielkiej sali o tak olbrzymim rozpięciu belek stropowych nie było. Ona robiła wrażenie swoją okazałością i formą. Była miejscem nie tylko ćwiczeń gimnastycznych, ale też przestrzenią, w której toczyło się życie społeczności galicyjskiej.
W „Sokole” odbywały się nie tylko wydarzenia sportowe, ale i różnego rodzaju uroczystości patriotyczne.
Taka była idea wszystkich „Sokołów” słowiańskich, żeby przywrócić narodom ich niepodległość, ich tożsamość.
– mówił Beiersdorf.
Dekoracja sali powstała w 1890 r. Jej twórca Antoni Tuch współpracował m.in. ze Stanisławem Wyspiańskim. Prowadzone obecnie prace poprzedziły badania, które pozwoliły na odczytanie resztek malowideł Tucha, zrobione zostały transfery niewielkich fragmentów, a potem konserwatorzy w pełni zrekonstruowali dekorację na suficie. Na stropie są widoczne m.in. herby tych miast, w których Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” miało swoje siedziby, herb Krakowa i godło Polski, liście dębu, lilijki oraz dekoracja roślina – to właśnie jej odtworzenie było dla konserwatorów wyzwaniem.
Było to szalenie trudne zadanie. Na stropie w dużych polach mamy tzw. róże Tudorów: białą i czerwoną. One były bardzo słabo czytelne na zachowanym zdjęciu. Wokół nich rozwijany był cały motyw roślinny dekoracji. Jeżeli chodzi o rośliny, ich formę i sploty, wszystko zostało wymyślone na nowo.
– mówiła konserwator dzieł sztuki prof. Monika Bogdanowska, która wspólnie z Krzysztofem Rodakiem przygotowała projekt dekoracji malarskich. Malowane belki są wzorowane na belkowanym stropie w auli Collegium Novum UJ.
Nad dekoracją pracowały trzy zespoły konserwatorów: ARS Et Restauro Ewa Tymcik, Kon-Art Maciej Tekielak oraz zespół Agaty Malik-Ptaszyńskiej.
W sali pojawił się nowy, współczesny element. W miejscu zamurowanego już wcześniej okna na zachodniej ścianie namalowana została tablica pamiątkowa z motywem ze sztandaru Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” – z sokołem i zawołaniem „Jednością silni” oraz z datami 1885-1918-2018.
Źródło: dzieje.pl, Ars et restauro
