Przyroda na wyciągnięcie ręki: Co wiesz o... sikorce czubatce?

W Polsce średnio liczny ptak lęgowy na terenie całego kraju, w górach dochodzi do górnej granicy lasu. Liczbę par lęgowych w kraju określa się na około 0,5 mln z trendem wzrostowym. Pozostaje na zimę, nie wędruje, co sprzyja rzadkiej u wróblowatych monogamii. 

Samiec i samica ubarwione są jednakowo, dość pospolicie, ale charakterystycznie. Płeć rozpoznać można po stosunku białej i czarnej barwy na czubku głowy oraz jego kształcie. U samicy czubek jest mniejszy niż u samca i mniej kontrastowo ubarwiony. Różnice te jednak nie są wyraźnie widoczne. Zaczątki ozdoby na głowie pojawiają się u młodych osobników bardzo wcześnie, tzn. gdy tylko zaczynają się pierzyć. Osobniki młodociane mają czubek jednak wyraźnie mniejszy.

Najchętniej przebywa wśród gałęzi i zdradza swą obecność śpiewem. Choć dość licznie występuje w borach, to nie jest zbyt dobrze znana ze względu na stałe przebywanie w koronach iglastych drzew. Czubatki są nieco mniejsze od wróbla domowego. To bardzo ruchliwe i niepłochliwe ptaki, choć są mniej towarzyskie niż inne sikory. Zwykle nie kryje się przed człowiekiem. Po okresie lęgowym tworzy liczące nawet kilkadziesiąt osobników stada. Zimą przyłącza się do innych gatunków sikor, dzięciołów, mysikrólików, kowalików i pełzaczy i tworzy stada mieszane szukające razem pokarmu i wzajemnie się ostrzegające przed drapieżnikami.

Sikora czubatka żyje przeciętnie 5 lat, choć gdy środowisko jest dla niej sprzyjające, pojedyncze osobniki dożywają nawet do 10 lub 12 lat. Jej masa ciała to 10–12 g.

Gdy czubatki są zaniepokojone, to uparcie powtarzają wibrujący odgłos „gjurr”. Na co dzień jednak samiec praktycznie w ogóle nie śpiewa. Za to w okresie godowym można usłyszeć od niego bardzo delikatną i cichą sekwencję „ci-ci-gjurr” – również wielokrotnie powtarzaną. W rytm tego nawoływania czub na głowie samca podnosi się i opada.

Zimą sikory czubatki chętnie odwiedzają karmniki.

Ptaki preferuje głębsze partie starych borów sosnowych i świerkowych (niekiedy również jodłowe), ale zamieszkują też lasy mieszane, choć musi tam rosnąć odpowiednia ilość drzew iglastych i martwych (dla wykucia dziupli). Częściej spotykana w głębi zwartych kompleksów leśnych niż na ich obrzeżach. W okresie lęgowym tylko wyjątkowo opuszcza zwarte bory świerkowe lub sosnowe i rzadko występuje poza obszarami leśnymi. Widuje ją się czasem też w parkach, na cmentarzach z grupami drzew i ogrodach z dużą ilością drzew lub krzewów iglastych. 

Swoim terenom lęgowym jest wierna cały rok i nawet populacje północne nie wykazują znaczniejszych wędrówek zimą. Również młodociane osobniki nie oddalają się za daleko od rodziców i w kolejnym roku starają się założyć gniazdo jak najbliżej nich.

Ptaki preferują suche i stare bory sosnowe lub świerkowe, w głębi których mogą się skryć. Rewir pary lęgowej ma zwykle powierzchnię, w zależności od znajdującego się tam pożywienia, od 5 do 30 ha.
Są jedynymi sikorami, i jednymi z nielicznych ptaków, będącymi w stanie przetrwać w panujących tam warunkach. Na tego typu powierzchniach leśnych nie ma przecież zbyt wiele wody, co ma też wpływ na niedobór owadów, i to o każdej porze roku. Mimo wszelkich przeciwności ptaki te potrafią jednak bardzo dobrze sobie poradzić. W Polsce zasiedlają one bory od tych nadmorskich po typowo górskie, gdzie można je znaleźć do wysokości nawet 1400 m n.p.m.

Czubatki wykorzystują do budowy swoich gniazd spróchniałe drzewa, w których drążą dziuple. Znajdują się one nisko nad ziemią (zazwyczaj do 1,5 m) i wykładane są mchem, trawami i porostami, zwieńczane zaś – włosiem i sierścią. Zwykle nie znajduje się tam piór.

Sporadycznie ptaki te wykorzystują też gniazda wiewiórek lub budki lęgowe, ale tylko wtedy, gdy nie będą się one znajdowały zbyt blisko ludzi, co wynika z płochliwości czubatek. Samica może kuć dziuplę od nowa albo poszerzać już istniejącą lukę w drewnie. Co roku drąży nową dziuplę w spróchniałym pniu. W skrzynkach lęgowych, znajdujących się w jej środowisku naturalnym, gnieździ się rzadko. Notuje się też gnieżdżenie w gniazdach ptaków drapieżnych, wiewiórek i strzyżyków. Materiałem, z którego składa się konstrukcja lęgowa, są mech, porosty, trawa, łyko, a wyściółkę stanowi wełna, sierść i pajęczyna. 

W korzystnych latach wyprowadza 2 lęgi w roku, przeciętnie jeden. Znosi  5–6, a wyjątkowo 7 jaj o białym tle z rdzawoczerwonymi, dosyć gęstymi plamkami i wyraźnym połyskiem.
Od złożenia przedostatniego jaja trwa ok. 15–18 dni i zajmuje się nim tylko samica. W tym okresie jej partner ją karmi. Młode, gniazdowniki, opuszczają dziuplę po 20–22 dniach. Do tego czasu jednak karmią je oboje rodzice. Zaraz po wykluciu młode są nagie i ślepe, stąd dość długie przebywanie w gnieździe. Dokarmianie trwa nawet po wylocie potomstwa.

Ze względu na rzadszą możliwość znalezienia pokarmu zwierzęcego jesienią i zimą, odżywiają się nasionami drzew iglastych, głównie sosen, świerka, jałowca i jarzębiny.
Czubatki zbierają pokarm przeważnie ze środkowych i niższych pięter drzewa. Żerują w koronach drzew na cieńszych gałązkach i pomiędzy igłami, rzadziej na pniu czy grubszej gałęzi. Zimą często szuka pożywienia na ziemi i w zaroślach. Podobnie jak inne sikory gromadzi zapasy na zimę, wciskając owady i nasiona w zakamarki kory lub w mech rosnący na drzewach. Unika konkurencji z czarnogłówkami i sosnówkami, jeśli występują z czubatką na tym samym obszarze, szukając pokarmu wyżej na drzewie.

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową.

 

 

Źródło: niezalezna.pl

 

#ptaki Polskie #Sikorka czubatka