Przyroda na wyciągnięcie ręki: Co wiesz o... piegży?
Piegża gatunek małego ptaka wędrownego jest najmniejszym przedstawicielem rodziny pokrzewkowatych żyjącym w Polsce. Stosunkowo najlepiej czuje się w pobliżu ludzi. Ptaka można spotkać w parkach, ogrodach, a nawet w żywopłotach w centrach miast.
Zamieszkuje Europę bez jej części zachodnich i południowych oraz poza północną częścią Półwyspu Skandynawskiego i skrajnie północną częścią Rosji. Przeloty w kwietniu - maju i sierpniu - wrześniu. Wędruje na duże odległości, zimując w środkowej Afryce na południe od Sahary, w północno-wschodniej Afryce, na Półwyspie Arabskim, w południowym Iranie i na subkontynencie indyjskim.
W Polsce liczny ptak lęgowy, widywany od kwietnia do października. W latach 2008–2012 liczebność piegży szacowano na 590–780 tys. par lęgowych. Piegże spotyka się w całym kraju, w górach dochodzi do wysokości 1500 m n.p.m.
Niewielki ptak o smukłej sylwetce, bardzo podobny do cierniówki, choć mniejszy i z krótszym ogonem oraz bez rdzawoczerwonego odcienia na skrzydle. Ponadto piegża ma nogi ciemne, a cierniówka – jasne, płowożółte. Obie płci ubarwione niemal jednakowo, u samców jedynie nieco bardziej intensywne barwy, ale trudno to rozróżnić w terenie. Wierzch ciała i skrzydła intensywnie brązowoszare, spód brudnobiały z różowym nalotem. Drugorzędowe lotki mają jasne obrzeżenia, które tworzą jaśniejsze pole na skrzydle. Ogon szarobrązowy z białymi brzegami. Głowa popielata z ciemnoszarymi policzkami i pokrywami usznymi (tworzy to słabo skontrastowaną maskę), przez oko przechodzi ciemnoszara smuga, podgardle prawie białe. Nogi są niebieskawe lub ołowiowoszare. Masa ciała: ok. 11–13 g.
Samiec wykonuje swą pieśń dwuetapowo – to charakterystyczna dla gatunku monotonna rytmiczna piosenka. Zaczyna od bardzo cichego, szczebiotliwego wstępu (słyszanego jedynie z bliska), po czym w części głównej wydaje głośny, twardy trel, który może przypominać nieco klekotanie lub bulgotanie. To zwykle po niej można dowiedzieć się o ich obecności. Oprócz ostrego kląskania wydają też ostre „tak”.
Piegże są mało płochliwe i słabo reagują na widok człowieka, który zbliża się do ich gniazda.
W krajobrazie otwartym większe skupiska krzewów rosnących pod wysokimi drzewami w pobliżu polnych dróg, parki (również śródmiejskie, gdzie może być bardzo liczna), sady, cmentarze, ogrody, zadrzewienia śródpolne, wrzosowiska, nasypy z wrzosami. Unika większych kompleksów leśnych, zwykle widuje się je na ich skraju lub w młodych uprawach leśnych (przeważnie iglastych). Często widywana w pobliżu osad ludzkich, co oznajmia nieskomplikowanym klekotem.
Piegże wracają na swoje tereny lęgowe przeważnie już w drugiej połowie kwietnia (niektóre w maju). Lęgi trwają od maja do lipca. Samce przylatują o dzień wcześniej niż ich partnerki, po to by zająć terytoria lęgowe.
Ulokowane we wnętrzu zwartego, gęstego krzewu lub żywopłotu, na wysokości 6–120 cm nad ziemią, dobrze osłonięte. Budowane przez oba ptaki w parze przyjmuje wyraźnie mniejsze rozmiary niż konstrukcje lęgowe innych ptaków tego gatunku. Składa się z suchych łodyg i liści traw. Gniazdo jest jednak bardzo słabej budowy, przejrzyste (ażurowe), toteż zewnętrzne warstwy ptaki często pokrywają pajęczynami. W wyściółce znajdują się niewielkie ilości trawy i włosia.
Przeważnie wyprowadza dwa lęgi w roku, z czego pierwszy około połowy maja, a następny pod koniec czerwca. Składa 4–6 jaj o białych bądź z lekkim odcieniem brązowym i nielicznymi dość dużymi brązowymi lub szarobrązowymi plamami – tworzą one mały pierścień wokół tępego bieguna jaja.
Ptaki często wysiadują jajo kukułki. Pisklęta opuszczają gniazdo po 10–14 dniach. Rozpoznaje się je po pomarańczowo zabarwionym wnętrzu paszczy i dwóch niewyraźnych szarych plamach na języku. Dorosłe ptaki karmią swe młode jeszcze przez pewien czas po wylocie (około 3 tygodnie) w pobliżu gniazda. Odloty na zimowiska przypadają we wrześniu i październiku, kiedy to ptaki kierują się do południowej Europy i północnej Afryki.
Latem ptak żywi się prawie wyłącznie drobnymi owadami, ich larwami i poczwarkami oraz innymi bezkręgowcami, jesienią jagodami (najbardziej preferuje czarny bez).
Podobnie jak gajówki, tak i środkowoeuropejskie piegże nie wykazują długoterminowych zmian w liczebności populacji. Wynika to z tego, że zimują za strefą Sahelu i nie cierpią na susze tam występujące, co chroni je przed większym wymieraniem.
Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową.
Źródło: niezalezna.pl
