Ciekawostki turystyczne: Najstarsza cerkiew w Polsce
Cerkiew pod wezwaniem św. Paraskewy w Radrużu w powiecie lubaczowskim z XVI w. należy do najstarszych i najlepiej zachowanych obiektów drewnianego budownictwa cerkiewnego w Polsce. W 2013 roku została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO oraz włączona do podkarpackiego Szlaku Architektury Drewnianej. Od 2017 wpisana na listę pomników historii.
Obiekt znalazł się na prestiżowej, międzynarodowej liście World Monuments Fund, która obejmuje bezcenne obiekty warte ratowania i wsparcia finansowego.
Zespół, malowniczo wkomponowany w otaczający krajobraz, jako jeden z nielicznych posiada zachowany w pełni murowany system ogrodzeniowy z bramami oraz kostnicą, tzw. domem diaka, a także zachowaną w niezmienionym stanie drewnianą dzwonnicę o unikalnej w skali kraju konstrukcji. Położone w jego bezpośrednim sąsiedztwie dwa dziewiętnastowieczne cmentarze parafialne, na których znajduje się kilkaset obiektów ludowej sztuki, stanowią one naturalne dopełnienie dla historycznego, kulturowego i krajobrazowego otoczenia cerkwi.
Zespół cerkwi w Radrużu wyróżnia się wyjątkowymi wartościami jako ważne materialne świadectwo tradycji artystycznych Kościołów wschodnich na ziemiach Rzeczypospolitej. Zaliczana jest do najstarszych drewnianych świątyń obrządku wschodniego zachowanych na terenie Polski. Pomimo przebudowy z XVIII w., wynikającej prawdopodobnie z ewolucji rytu liturgicznego, posiada wysoki walor autentyzmu.
Jest wybitnym dziełem na tle obiektów sakralnych swego czasu wyróżnia się wyjątkową konstrukcją, bogactwem detalu architektonicznego oraz najwyższym poziomem wykonawstwa. Niewątpliwie jest dziełem profesjonalnego warsztatu ciesielskiego wywodzącego się z miejskich, cechowych tradycji budowlanych.
Położona jest na owalnym wzgórzu nad potokiem ”Radrużka”, i wraz z dzwonnicą otoczona jest murem, co nadaje jej charakter obronny. Zbudowana została z drewna jodłowego i dębowego przez cieśli wykorzystujących doświadczenia ciesielstwa późnogotyckiego. W niespokojnych czasach XVII wieku cerkiew − oprócz funkcji religijnych − odgrywała rolę warowni, w której mogli się schronić mieszkańcy podczas najazdów tatarskich.
Cerkiew jest trójdzielną budowlą konstrukcji zrębowej, o charakterze późnogotyckim, zbudowaną na rzucie trzech kwadratów. Najwyższą i najszerszą część stanowi dwukondygnacyjna nawa, zwieńczona czworoboczną kopułą zrębową z jednym załomem i gontową latarnią. Niższe prezbiterium i babiniec mają dachy dwuspadowe. Dachy i ściany pobite są gontem. Dokoła cerkwi ciągną się obszerne soboty wsparte na słupach.
Wyjątkowy jest również wystrój i wyposażenie wnętrza, na które składają się m.in. cenna XVII-wieczna figuralno-ornamentalna polichromia oraz architektoniczny ikonostas z 58 ikonami - w części sygnowanymi - z XVII-XVIII w.
Pierwsza pewna informacja o parochii i cerkwi radruskiej pochodzi z 1531 r. W latach 1832-1845 wykonano generalny remont cerkwi. W końcu okresu międzywojennego świątynia znajdowała się w dobrym stanie. Po wysiedleniu miejscowej ludności w latach 1945-1947 cerkiew pozostawała przez szereg lat bez opieki. W latach 1964-1966 przeprowadzono kapitalny remont świątyni i wszystkich pozostałych elementów zespołu. Od 2010 r. zespół cerkiewny w Radrużu jest własnością Muzeum Kresów w Lubaczowie.
Źródło: niezalezna.pl
