Ciekawostki turystyczne: Dolina Pańszczyca
Dolina Pańszczyca to jedno z urokliwych miejsc w polskich Tatrach Wysokich. Wokół roztacza się surowy, klasyczny polodowcowy krajobraz z porośniętymi kosodrzewiną głazami i stożkami piargowymi. Dolna część doliny porośnięta jest lasami, głównie borem limbowym. Dawniej tereny te, jako Hala Pańszczyca, były terenami pasterskimi.
Nazwa Pańszczycy związana jest z nazwiskiem dawnych jej właścicieli – góralskiej rodziny Pańszczyków z Białego Dunajca. Dolina ma powierzchnię ok. 5,8 km², długość ok. 6,5 km, Na południu podchodzi pod długą boczną grań Tatr, którą prowadzi szlak Orlej Perci od Skrajnego Granatu przez Buczynowe Turnie aż do przełęczy Krzyżne. Wschodnie zbocza doliny tworzy Koszysta, Rówień Waksmundzka i Suchy Wierch Waksmundzki, zachodnie grań odchodząca od Skrajnego Granatu przez masyw Żółtej Turni i Skoruśniak w widły Suchej Wody Gąsienicowej i Pańszczyckiego Potoku. Dnem doliny płynie Pańszczycki Potok, mający początek na wysokości ok. 1600 m. Potok na znacznym odcinku płynie pod powierzchnią ziemi.
Dolny odcinek porośnięty jest dobrze zachowanym lasem. Wyżej las przechodzi w rozległe piętro bujnej kosodrzewiny rosnącej wśród rumowisk skalnych. Wysokogórska część doliny podzielona jest nietypowo (bo w poprzek doliny) ułożonymi grzbietami. Jeden z nich odgałęzia się od Żółtej Turni i kończy Małą Kopką (1793 m), drugi od Waksmundzkiego Wierchu i kończy Wielką Kopką (1855 m). Najwyższą część doliny tworzy wielkie piarżysko zwane Zadnimi Usypami.
Czerwony Stawek w Dolnie Pańszczyca mimo niewielkich rozmiarów jest jednym z piękniejszych tatrzańskich jezior. I jednym z tych, gdzie nawet w sezonie bywa cicho. Położony jest na wysokości 1654 m n.p.m., jego powierzchnia wynosi 0,67 ha, a głębokość to zaledwie 1 metr. Jeśli lato jest mało deszczowe w dolinie można czasem zastać aż dwa Czerwone Stawki. Gdy jest bardzo gorąco możemy na miejscu stawku możemy spotkać Czerowną Kałużę... Brunatno-czerwony kolor kamieni leżących na dnie i brzegach stawu, którym jezioro zawdzięcza swą nazwę, związany jest z sinicą. Ciekawostką jest, że kiedyś ten staw nazywano również zielonym.
Dolina ma odwodnienie podziemne zasilające Wywierzysko Olczyskie. Wyżej, przy drodze na Krzyżne, spod kamienia bije niewielkie, czasem zanikające, źródełko. Ciekawa flora. M.in. stwierdzono tutaj występowanie bardzo rzadkiej w Polsce rośliny – żurawiny drobnoowockowej.
Najniższa część doliny (poniżej polany Psia Trawka) jest niedostępna dla turystów. Przez środkową i wyższą jej część poprowadzono kilka szlaków turystycznych. Przez górną, najbardziej malowniczą część Doliny Pańszczyca przebiega żółty szlak turystyczny z Doliny Gąsienicowej na przełęcz Krzyżne (2112 m n.p.m.), jeden z najpiękniejszych punktów widokowych w całych Tatrach. Szlak z Murowańca liczy ok. 6 km, a jego przejście zajmuje 2:30 w górę i 2 godziny w dół.
W Dolinę Pańszczyca wkraczamy po wejściu na niewielkie wniesienie - Zadni Upłaz, przedłużenie Żółtej Turni (2078 m n.p.m.). Stąd odsłaniają się przepiękne widoki na masyw Koszystej (2193 m n.p.m.), niedostępny dla turystów. Stąd w marcu 2011 roku spadła lawina, która zabiła trzy osoby. Mijamy Czerwony Stawek i wędrujemy surowym i kamienistym dnem doliny, bardzo powoli zdobywając wysokość. Marszowi towarzyszy szum Pańszczyckiego Potoku, który częściowo płynie pod ziemią. Po drodze mijamy także Pańszczycką kolebę, dającą dawniej schronienie pasterzom - a i dziś przydatną w razie załamania pogody.
Strome podejście na Krzyżne zaczyna się dopiero wówczas, gdy ścieżka mija Waksmudzki Wierch i Wielką Kopkę i zbliża się do postrzępionych ścian Buczynowych Turni. Podejście nie jest trudne technicznie, trzeba jednak być ostrożnym z uwagi na piarg. Z Krzyżnego możemy zdecydować się na przejście najtrudniejszego z tatrzańskich szlaków, Orlej Perci - lub szlakiem żółtym zejść do Doliny Pięciu Stawów Polskich.
Zielony szlak, przecinający środkową, zalesioną część doliny, prowadzi z Wiercha Porońca, przez Gęsią Szyję i Waksmudzką Równień, mijając zarastającą Polanę Pańszczyca, do schroniska na Hali Gąsienicowej. Startując z Wierchu Porońca będziemy na Hali Gąsienicowej w ok. cztery i pół godziny. Ze szlaku odbija szlak czarny, który pod Zadnim Upłazem łączy się ze szlakiem żółtym (czas przejścia ok. 20 minut).
Znakowana na czarno ścieżka prowadzi wzdłuż Pańszczyckiego potoku przez rumowiska skalne, rzadko uczęszczana ścieżka zarasta kosówką. Razem ze szlakiem czerwonym prowadzącym przez Polanę pod Wołoszynem, szlak zielony stanowi dogodne połączenie pomiędzy Murowańcem, a schroniskiem w Dolinie Roztoki, umożliwia także przejście z Murowańca do Doliny Pięciu Stawów Polskich, jeśli pogoda lub trudności techniczne szlaku zniechęcą nas do wędrówki przez Zawrat, Krzyżne lub Kozią Przełęcz. Dolina Waksmudzka to jedna z największych ostoi tatrzańskich niedźwiedzi, dlatego wędrując tym szlakiem można nieco bardziej nerwowo reagować na podejrzane dźwięki i szelesty.
Źródło: niezalezna.pl
