Stankowski: Biblioteka Polska w Paryżu wreszcie bezpieczna
Dzięki decyzji prof. Piotra Glińskiego - ministra kultury i dziedzictwa narodowego - bezcenne zbiory Biblioteki Polskiej w Paryżu, uznane przez UNESCO za część Pamięci Świata, po raz pierwszy od niemal 180 lat uzyskały należną opiekę polskiego państwa. To pozwoli ocalić perły polskiej kultury (dzieła Mikołaja Kopernika, Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, Marii Skłodowskiej-Curie, Fryderyka Chopina i wielu innych) oraz zabezpieczyć działanie instytucji od lat pełniącej rolę nieformalnej ambasady kultury polskiej na świecie.
Dokładnie 9 października 2023 r. w historycznej siedzibie Biblioteki Polskiej w Paryżu podpisano umowę założycielską powołującą nową instytucję kultury – Instytut Biblioteka Polska w Paryżu. Podpisanie umowy założycielskiej jest efektem wieloletnich przygotowań do objęcia instytucjonalną opieką najcenniejszych zbiorów polskiego dziedzictwa kulturowego zgromadzonego w Bibliotece Polskiej w Paryżu przez polskie państwo.
Gwarancja stałego finansowania pozwoli nie tylko na zapewnienie należytej ochrony (zabezpieczanie i konserwacja) niezwykle istotnych dla polskiego dziedzictwa kulturowego zbiorów, ale także na ich upowszechnianie w sposób nowoczesny i profesjonalny. Podpisanie umowy założycielskiej to moment zwrotny w historii Biblioteki Polskiej w Paryżu, gdyż po raz pierwszy Państwo Polskie obejmie stałą i systemową pomocą finansową tę jedną z najważniejszych placówek działalności kulturalnej, naukowej i społecznej wychodźstwa polskiego.
Mickiewicz i inni ważni Polacy
W zbiorach Biblioteki znajdują się bezcenne obiekty, jak na przykład pierwsze wydania „O obrotach sfer niebieskich - De revolutionibus orbium coelestium” Mikołaja Kopernika, rękopisy Adama Mickiewicza, cenne pamiątki związane z Fryderykiem Chopinem (w tym rękopisy jego listów), pamiątki po Marii Skłodowskiej-Curie, czy dzieła wybitnych polskich artystów: Olgi Boznańskiej, Bolesława Biegasa, Zofii Stryjeńskiej, Teodora Axentowicza, Sary Lipskiej, Leona Wyczółkowskiego Tadeusza Makowskiego, Ecole de Paris i innych.
O randze zgromadzonego tu dorobku świadczy fakt wpisania zbiorów Biblioteki Polskiej w Paryżu na międzynarodową listę Pamięć Świata UNESCO jako świadectwo instytucji emigracyjnej jedynej w swoim rodzaju z uwagi na jej wpływ na zachowanie tożsamości narodowej. Biblioteka Polska w Paryżu stanowi od ponad 180 lat jedną z najważniejszych form organizacji życia kulturalnego polskiej emigracji we Francji. Wśród najważniejszych postaci związanych z Biblioteką Polską w Paryżu należy wymienić: Adama Jerzego Czartoryskiego (pierwszego prezesa THL), Adama Mickiewicza (pierwszy wiceprezes THL), Józefa Bema, Juliana Ursyna Niemcewicza, Juliusza Słowackiego, Fryderyka Chopina a także Władysława Mickiewicza, Franciszka Pułaskiego i Zygmunta Lubicz-Zaleskiego. Biblioteka Polska w Paryżu to polska placówka kulturalna, jedna z najstarszych i najbogatszych pod względem zbiorów instytucji emigracyjnych. Zlokalizowana w samym sercu Paryża, na wyspie św. Ludwika, powstała w 1838 r. z inicjatywy czołowych przedstawicieli Wielkiej Emigracji. Od samego początku jej działalność daleko wykraczała poza zadania tradycyjnej biblioteki, co sprawiło, że postrzegana jest jako swego rodzaju nieoficjalna ambasada kultury polskiej we Francji.
W Bibliotece Polskiej w Paryżu przechowywane są unikatowe skarby kultury od XV w. aż po współczesność, gromadzone przez lata jako dary polskich emigrantów, Francuzów polonofilów czy polskich artystów przebywających we Francji. Od prawie dwóch stuleci Biblioteka, której siedzibą pozostaje niezmiennie budynek przy 6, Quai d’Orléans w Paryżu, funkcjonuje jako archiwum i biblioteka narodowa na obczyźnie, a zarazem ośrodek działalności naukowej, kulturalnej i społecznej wychodźstwa polskiego, rozpowszechniając wiedzę o Polsce i kulturze polskiej w szerokich sferach francuskiego społeczeństwa.
W 2013 roku UNESCO wpisało Bibliotekę, Towarzystwo Historyczno-Literackie w Paryżu i Muzeum Adama Mickiewicza w Paryżu do Rejestru Pamięci Świata. Działalność Biblioteki Polskiej w Paryżu nie byłaby możliwa bez olbrzymiego wysiłku Towarzystwa Historyczno-Literackiego, Polskiej Akademii Umiejętności oraz licznych donatorów. Niemniej Biblioteka Polska w Paryżu borykała się z problemami finansowymi i zwrocila sie o pomoc do ministerstwa kultury.
Gwarancja finansowania dla Biblioteki Polskiej w Paryżu
Proces wypracowywania nowej formuły w jakiej ma kontynuować swoją misję Biblioteka Polska w Paryżu trwał niemal dekadę i był niezwykle skomplikowany. Główną kwestią był status prawny instytucji, tak aby działalność Biblioteki była zgodna z polskim porządkiem prawnym a z drugiej strony instytucja mogła działać na terytorium państwa obcego. By wypracować rozwiązanie, które pogodzi dwa odrębne systemy prawne dwukrotnie nowelizowano ustawę z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej w 2018 oraz 2023 r.
Dzięki gwarancji stałego finansowania możliwe będzie nie tylko ocalenie przed rozproszeniem czy też należyta ochrona bezcennych dla polskiej kultury i historii zbiorów, ale także udostępnienie ich dla szerszej publiczności. Nowo powołana instytucja będzie tzw. instytucją współprowadzoną mając jako założycieli zarówno Towarzystwo Historyczno-Literackie jak i Polską Akademię Umiejętności. W ten sposób zachowana zostanie dotychczasowa ciągłość instytucji. Główna siedziba będzie w Krakowie zaś obowiązki statutowe na terenie Francji będzie realizować powołany podmiot zależny na prawie francuskim co pozwoli finansować go ze środków publicznych państwa polskiego i zachować w ten sposób niezależność Biblioteki od stron trzecich.
Źródło: niezalezna.pl
