Kwatera 301 – węgierska Łączka
Rewolucja Węgierska, przyczyny wybuchu, uczestnicy, ofiary, świadkowie, zbrodnie reżimu komunistycznego – o tym można przeczytać w najnowszym Biuletynie IPN. O „węgierskiej Łączce” czyli Kwaterze 301 na budapeszteńskim Cmentarzu Komunalnym pisze Imre Molnár, węgierski historyk, polonista i dyplomata. Autor książek „Zdradzony bohater” i „Ułaskawiony na śmierć”.
Pochówki ludzi, którzy zostali zamordowani przez komunistów rozpoczęły się na terenie Cmentarza Komunalnego już w roku 1948. Kwatera 301 to był kawałek ugoru na którym, tak jak na Łączce, wyrzucano śmieci. „Do dziś nie wiadomo, ile ofiar skrywa ta ziemia przesiąknięta krwią męczenników” – pisze Imre Molnár. Wiadomo, że pogrzebano tu Istvána Pógyora, harcerza Chrześcijańskiego Związku Młodzieży, zamęczonego w więzieniu w wyniku brutalnego śledztwa i tortur w 1953 roku. Jego bliscy dopiero w 1989 roku dowiedzieli się, gdzie leżą jego szczątki.
Znajdują się tu mogiły wielu bohaterów narodowych straconych pod fałszywym zarzutem spisku przeciwko komunistycznemu państwu, w tym takich legendarnych postaci, jak Lajos Tóth, dowódca węgierskich sił powietrznych przed 1945 roku, czy niedawno wyniesiony na ołtarze salezjanin bł. István Sándor, stracony w 1953 roku.
29 marca 1989 roku rozpoczęto w Kwaterze 301 prace poszukiwawcze. Ekshumowano Imrego Nagya i innych straconych w latach 1957–1958 (Gézy Losonczyego, Józsefa Szilágyiego oraz Gimesa i Malétera). Zamordowani leżeli twarzą w dół, ich ręce skrępowano stalową liną. Czasami do jednego dołu wrzucano po kilka ciał. Pochówków dokonywano nocą, a i tak mieszkańcy Budapesztu wiedzieli, gdzie leżą bohaterowie walki o niepodległość. Z tego powodu teren kwatery był strzeżony, nie dopuszczano do składania kwiatów czy palenia zniczy. Kiedy nadeszła wolność, uczestnicy rewolucji węgierskiej zaczęli prosić, by po śmierci ich także pochowano w miejscu, w którym spoczywają ich koledzy i towarzysze broni.
W 50. rocznicę rewolucji 1956 roku na skraju kwatery 301 został postawiony pomnik węgierskich i polskich ofiar 1956 roku. Przedstawia on Chrystusa z odciętymi rękoma, zawieszonego na krzyżu, a raczej na drzewie szubienicy, jak jedna z ofiar tamtego czasu.
Źródło: Biuletyn IPN
