Wsparcie dla mediów Strefy Wolnego Słowa jest niezmiernie ważne! Razem ratujmy niezależne media! Wspieram TERAZ »

Przyroda na wyciągnięcie ręki: Co wiesz o... dzięciołku?

Dzięciołek, dzięcioł mały (Dryobates minor) – gatunek małego ptaka z rodziny dzięciołowatych, zamieszkujący Eurazję i skrajnie północną Afrykę. To najmniejszy gatunek dzięcioła, wielkości wróbla. Preferuje drzewa o miękkim lub zbutwiałym drewnie, zarówno do żerowania, jak i wykuwania dziupli. Często penetruje cienkie gałęzie, które są omijane przez większe dzięcioły.

Większość dzięciołków pozostaje w Polsce na zimę
Większość dzięciołków pozostaje w Polsce na zimę
Wojsyl; creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0

Całe ubarwienie pstre. Wierzch ciała w poprzeczne pręgi, ogon czarny z białymi bocznymi sterówkami. Spód ciała kremowy, drobny kreskowany, bez czerwieni na podogoniu, co odróżnia go od innych pstrych dzięciołów. Samiec ma na głowie krótką czerwoną czapeczkę, której nie posiada samica. 

Wymiary: długość ciała: 14–15 cm, rozpiętość skrzydeł: 25–27 cm, długość dzioba: 12–18 mm, masa ciała 20–25 g. 

W Polsce to nieliczny (lokalnie średnio liczny) ptak lęgowy niżu. W górach jego areał sięga najwyżej kilkuset metrów nad poziomem morza. Najliczniejsze populacje lęgną się w porośniętych lasami liściastymi dolinach rzek Odry i Noteci (tam jest to najliczniej spotykany dzięcioł). We wschodniej części kraju jest rzadziej spotykany, a w rozległych polskich borach jest uznawany za ptaka bardzo nielicznego. Według szacunków w latach 2013–2018 populacja w Polsce liczyła 24–39 tysięcy par lęgowych.

Dzięciołek to ptak częściowo wędrowny, choć nadal skala migracji i ilość osobników decydujących się na przeloty jest słabo poznana. Pojedyncze obserwacje wskazywały na nieliczny, ale za to wyraźnie zaznaczony, przelot jesienny. W czasie tych migracji widuje się go w nietypowych środowiskach takich jak trzcinowiska czy przebywanie na grubszej łąkowej roślinności.
Gdy koczuje w zimie, przyłącza się do stad sikor i pełzaczy i wspólnie z nimi żeruje. W przeciwieństwie do innych dzięciołów, żeruje w koronach drzew, nie na pniu.

Lot falisty. Zręcznie porusza się po cienkich gałązkach, często blisko wierzchołka. Wydaje z siebie podobne do głosu pustułki wysokie, ostrzegawcze „ki-ki-ki-ki...”. Bębni krótko, do 1,5 sekundy. Pary bębnią razem, w cienkie konary, często wysoko. Uderzenia długie, równomierne.

Jako biotop wybiera rzadkie, stare lasy liściaste i mieszane (rzadziej) oraz ich obrzeża, zwłaszcza pośród łąk, dolin rzek. Unika lasów iglastych i kompleksów leśnych w wyższej położonych terenach górskich (zwłaszcza w okresie lęgowym). Ponadto żyje w starych sadach, alejach i parkach z martwymi i spróchniałymi drzewami oraz w świetlistych dąbrowach. Preferuje obszary, gdzie obecne są cieki wodne i wody stojące. Gdy brakuje na danym obszarze starodrzewi, zamieszkuje również lasy w średniej klasie wiekowej. W Polsce dzięciołki zasiedlają najliczniej łęgi i olsy w dolinach rzek, skraje lasów, skupiska wierzb, aleje drzew liściastych. W podmiejskich lasach są nielicznie lęgowe.

Żeruje w koronach drzew. Wydziobuje owady i ich larwy oraz poczwarki z gałązek i liści. Wyjątkowo może odłupywać ze zmurszałego drewna małe kawałki kory. Poza tym chwyta różne formy rozwojowe motyli, muchówki i pająki. W zimie w diecie pojawiają się także nasiona, wydłubuje poza tym spod kory i z powierzchniowych części miękkiego drewna zimujące owady (ich spoczynkowe stadia, w tym jaja), co nietypowe u dzięciołów. W karmnikach najchętniej zjada słonecznik.

Sposób żerowania różni go od innych dzięciołów – dzięciołki szukają pokarmu nie na pniach, ale na wierzchołkach drzew, grubszych chwastach lub na końcach cienkich gałązek grzbietem do dołu, tak jak sikory modraszki. Ta specyfika wynika z małej masy jaką posiada. Zimą dzięciołek widywany jest podczas żerowania na suchej trzcinie, z środka których wykuwa larwy. Słaby dziób zmusza ptaka do szukania pożywienia w bardziej miękkim drewnie.

Okres gniazdowy przypada na kwiecień i maj (czasem i czerwiec). Lęgi wyprowadzane są najczęściej w wierzbach, topolach i brzozach. Dziuplę wykonują oboje partnerzy – samica (ta intensywniej kuje) i samiec (głównie czynnością zajmuje się samiec, ale pod koniec pracy pomaga mu samica), w starych i zmurszałych, spróchniałych pniach, w grubych osłabionych gałęziach drzew liściastych i mieszanych albo nawet obumarłych drzewach; często po prostu w osłabionych konarach. Ma ona średnicę otworu wlotowego 3–3,5 cm i ulokowana jest na różnej wysokości. Wykuwanie trwa 2–3 tygodnie. Dzięciołki mogą także wykuć na swoim terenie kilka dziupli noclegowych. Budki lęgowe zajmują wyjątkowo. Dziupla nie zawsze znajduje się w głównym pniu. Czasem zdarza się, że ptaki wykuwają ją w bocznej gałęzi drzewa. Ze względu na słaby dziób otwory robią jedynie w miękkim lub zbutwiałym drewnie.

Są zazwyczaj monogamiczne i przez lata trzymają się tych samych rewirów. Dzięciołki nie unikają walk z innymi ptakami o określone miejsca lęgowe.

W Europie lęgnie się od kwietnia do czerwca. 5–6 białych jaj. Przyszła matka i ojciec wysiadują je zaledwie 11–12 dni.
Samiec i samica na zmianę opiekują się jajami i młodymi. Mają interesujący podział zadań – to samica zdobywa większość pokarmu, a samiec zajmujący się pilnowaniem nie oddala się zbytnio od piskląt. Gdy matka wróci, przed dziuplą ojciec odbiera od niej pokarm i karmi wygłodniałe potomstwo. Młode dostają zwykle larwy, gąsienice i mszyce, zbierane przez rodziców z liści i wierzchołków pędów. Pisklęta, opuszczają gniazdo po 18–21 dniach. Później rodzice karmią młode przez około trzy tygodnie.

Liczebność światowej populacji, obliczona w oparciu o szacunki dla Europy z 2015 roku, mieści się w przedziale 2,1–4,8 miliona dorosłych osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy ze względu na utratę siedlisk. W Polsce podlega ścisłej ochronie gatunkowej.

 

 



Źródło: niezalezna.pl

#Dzięciołek

ps