Fale mózgowe – o czym świadczą?

Fale mózgowe nie są źródłem ani przyczyną stanów mózgowych, ani naszych doświadczeń - to tylko niektóre z wykrywalnych odbić złożonych procesów w mózgu, które powodują nasze doświadczenie bycia, myślenia i postrzegania.

Różne wzory fal mózgowych można rozpoznać po ich amplitudach i częstotliwościach. Fale mózgowe można następnie podzielić na kategorie na podstawie ich poziomu aktywności lub częstotliwości. 

Fale mózgowe gamma (częstotliwość: 32-100 Hz)

Rytm fal mózgowych gamma towarzyszy działaniu i funkcjom motorycznym. Fale gamma to najszybsze z fal mózgowych. Aktywność fal gamma związana jest też z wyższymi procesami poznawczymi, m.in. percepcją sensoryczną, pamięcią. Rytm gamma ma związek ze świadomością percepcyjną (dotyczącą wrażeń zmysłowych i ich postrzegania) oraz związany jest z tzw. wiązaniem jakości sensorycznych, tj. integracją poszczególnych modalności zmysłowych (tj. dotyk, słuch, smak, wzrok, zapach) w jeden spostrzegany obiekt (np. widzimy i słyszymy mówiącą do nas osobę jako spójną całość). Podczas rozpoznawania obiektów istnieje zwiększona aktywacja fal gamma.

Fale gamma są powiązane ze stylem uczenia się, zdolnością do przyjmowania nowych informacji, a także z naszymi zmysłami i sposobem postrzegania. Powiązane są z „podwyższoną percepcją” lub „szczytowym stanem psychicznym”, gdy zachodzi jednoczesne przetwarzanie informacji z różnych części mózgu. Wysoka częstotliwość fal gamma jest najlepiej widoczna w stanie szczęścia.

Fale gamma u ludzi z problemami psychicznymi lub trudnościami w nauce mają mniej niż połowę zwykłej aktywności. 
Faza snu REM również ma tendencję do charakteryzowania się wysokim poziomem aktywności w tym zakresie częstotliwości. Fale gamma są znacznie silniejsze i częściej obserwowane u osób, które od długiego czasu medytują.

Fale mózgowe beta (częstotliwość: 12 - 28 Hz)

To rytm gotowości, charakterystyczny dla zwykłej codziennej aktywności, percepcji zmysłowej i pracy umysłowej.
Fale beta towarzyszą czynnościom osób dorosłych wykonywanym w stawanie czuwania przy zamkniętych oczach. Najczęściej ma to miejsce: po otwarciu oczu (tzw. reakcja zatrzymania) w stanach zogniskowanej uwagi, w senności, zasypianiu, budzeniu się i śnie REM, podczas aktywności mentalnych.
Fale te mają związek z chwilami, kiedy poświęcamy czemuś naszą całkowitą uwagę, jesteśmy bardzo czujni i poszukujemy bodźców. Towarzyszą takim czynnościom jak prowadzenie samochodu, zdawanie egzaminu i wygłaszanie prezentacji. Powiązane są również ze stanem czujności i aktywnego myślenia.
Zbyt wysoki ich poziom może świadczyć o lęku i stresie, zbyt niski o stanach depresyjnych. Idealny poziom świadczy o otwartości i skupieniu, skutecznym rozwiązywaniu problemów.
Fale beta są najłatwiejsze do wykrycia, gdy jesteśmy zajęci aktywnym myśleniem.

Fale mózgowe alfa (częstotliwość: 8 - 13 Hz)

Są charakterystyczne dla stanu relaksu, odprężenia, gdy leżymy z zamkniętymi oczami, przed zaśnięciem i rano po przebudzeniu. Można je zarejestrować w stanie czuwania, u zrelaksowanej osoby z zamkniętymi oczami. Pojawiają się dopiero po trzecim roku życia. Fale alfa pojawiają się w czasie zmierzchu, kiedy jesteśmy spokojni, ale nie śpimy, kiedy jesteśmy zrelaksowani i gotowi do medytacji.

Wysoki poziom fal alfa powstrzymuje od skupienia się, może sprawiać poczucie osłabienia. Niski poziom fal alfa odpowiada lękowi, stresowi i bezsenności.
Fale alfa związane są z hamowaniem kontroli (blokowanie fal alfa występuje wraz z otwarciem oczu). Stają się wykrywalne, gdy oczy są zamknięte, a umysł zrelaksowany. 

Fale mózgowe theta (częstotliwość: 4 - 7 Hz)

Fale theta są najczęściej występującymi falami mózgowymi podczas medytacji, transu, hipnozy, intensywnego marzenia, intensywnych emocji. Pojawiają się wtedy, gdy tok myśli staje się niespójny i zanikają związki logiczne, co wyraźnie widać na przykładzie myślenia w czasie marzeń sennych. Najczęściej występują u dzieci, pojawiają się podczas drzemania u dorosłych i młodzieży. Związane są z hamowaniem procesów myślowych, emocjonalnych i behawioralnych (wysokie impulsy występują u osób, które usiłują zahamować odpowiedzi).

Ten rodzaj fal mózgowych jest głównie związany z wyobraźnią, refleksją, snem, głęboką medytacją. Pojawiają się również, kiedy wykonujemy zadania, które są tak automatyczne, że umysł nie musi się na nich bardzo koncentrować np. mycie zębów, naczyń itp. Badania wykazały  związek fal theta z dobrą pamięcią, kreatywnością i dobrostanem psychicznym.
Fale teta są bardziej aktywne, gdy doświadczamy głębokich emocji - na przykład, kiedy właśnie zakończyliśmy jakieś działanie związane z wysiłkiem lub zadanie, które wymagało dużo energii, gdy odpoczywamy i pozwalamy naszej wyobraźni „unosić się” swobodnie.
Wysokie natężenie fal teta może być związane z zaburzeniem depresyjnym lub brakiem uwagi. Niskie natężenie odpowiada lękowi, stresowi i niskiej samoświadomości emocjonalnej. Zdrowy poziom fal teta może świadczyć o kreatywności i właściwym połączeniu  emocjonalności z intuicją.

Fale mózgowe delta (częstotliwość: 1 - 4 Hz)

Są rejestrowane zazwyczaj podczas snu wolnofalowego, najczęściej podczas fazy 4 NREM, stanowiąc 50% lub więcej zapisu EEG podczas tej fazy. Występują w stanie najgłębszego snu, podczas głębokiej medytacji, stanów wegetatywnych oraz podczas wykonywania ciągłych zadań.

Fale delta są związane z głębokim ale pozbawionym marzeń snem. Co ciekawe, są one bardzo powszechne u niemowląt i małych dzieci. Im jesteśmy starsi, tym mniej fal tego rodzaju wytwarzamy. Nasz sen i zdolność do relaksu wraz z biegiem lat stopniowo się pogarszają.
Ogólnie, fale mózgowe delta są powiązane z nieświadomymi czynnościami naszego ciała, takimi jak regulacja częstotliwości akcji serca i trawienie.
Gdy fale delta wykazują bardzo wysoki poziom, może to wskazywać na trudności w uczeniu się, a nawet na rodzaj ADHD. Gdy są w niskim natężeniu, może to wskazywać na słaby sen. Zdrowy poziom fal delta może świadczyć o dobrym układzie odpornościowym, śnie i dobrej zdolności uczenia się.

Od dziesięcioleci istnieją programy treningowe, których celem jest wzmocnienie stanów mózgu, które powodują wzrost niektórych oscylacji mózgu, a spadek innych. Najczęstszym przykładem tego jest tak zwanym neurofeedback oraz EEG.

Praktycy i klinicyści neurofeedbacku stwierdzają, że natychmiastowa, bezpośrednia informacja zwrotna na temat stanów mózgu, czy to w postaci dźwięku, światła, może powodować zmiany w podstawowych zachowaniach i stanach mózgu, które znajdują odzwierciedlenie w falach mózgowych. 

 

Źródło: niezalezna.pl