Po katastrofie smoleńskiej, w której zginęło wielu ważnych i bardzo doświadczonych polityków Prawa i Sprawiedliwości, Jarosław Kaczyński odbudowywał partię według klucza nie tylko doświadczenia, ale przede wszystkim lojalności. W tym samym okresie bardzo wyraźny był odpływ z partii tych wszystkich, którzy byli targani wątpliwościami co do twardej antyplatformerskiej i smoleńskiej linii partii albo byli nakierowani bardziej na cele osobiste niż na pracę na rzecz formacji politycznej. Odeszli więc wówczas m.in. Elżbieta Jakubiak, Michał Kamiński, Joanna Kluzik-Rostkowska czy Paweł Poncyljusz.
Mocne zaplecze intelektualne
Niewielu krytyków PiS-u zauważyło, że już w 2011 r. po raz pierwszy odbył się Kongres „Polska – Wielki Projekt”, który był próbą policzenia się ekspertów, intelektualistów oraz ludzi kultury związanych i sympatyzujących z tym obozem politycznym. Ton nadawali tam profesorowie, którzy dzisiaj stanowią o sile intelektualnej (i nie tylko) obozu dobrej zmiany: Ryszard Legutko, Zdzisław Krasnodębski, Piotr Gliński, Andrzej Zybertowicz, Krzysztof Szczerski. Wielu z nich pomogło Kaczyńskiemu budować pozycję lidera i stratega, jakiego znamy obecnie. Na kongresie podjęto również udaną próbę wejścia w dyskusję z ludźmi o szerokiej wiedzy i doświadczeniu, ludźmi sukcesu zarówno zawodowego, jak i sukcesu w przestrzeni publicznej, którzy wcześniej z PiS-em nie mieli wiele wspólnego. Tu wymienić można grono przedsiębiorców, np. Piotra Voelkela (założyciela i wieloletniego prezesa Grupy Kapitałowej VOX, współzałożyciela Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej), Solange Olszewską (wieloletnią prezes Solaris Bus & Coach, członka Polskiej Rady Biznesu) czy Ryszarda Florka (założyciela i prezesa Fakro). Wśród panelistów na kolejnych kongresach pojawili się wszyscy dzisiejsi wicepremierzy w rządzie Beaty Szydło, a także ona sama.
Polska tradycja polityczna
Po Smoleńsku Jarosław Kaczyński zrozumiał, że szeroki front prawicy, o którym marzył przez całe lata 90., trzeba zbudować nie tyle dzięki sojuszom, ile przez utworzenie zwartej formacji politycznej, która dzięki spójnej ideowej linii i konsekwencji w działaniu z czasem będzie przyciągała ludzi z innych obozów i tradycji politycznych. Warto przypomnieć, że Kaczyński utożsamiał się z tradycją chrześcijańsko-demokratyczną i rozumiał chadecję jako najbardziej elastyczną, a także pragmatyczną tradycję polityczną – taką, która czerpie po trosze z socjalizmu, liberalizmu i konserwatyzmu.
Potrzebni eksperci, specjaliści, urzędnicy
Prawo i Sprawiedliwość ma gigantyczną intelektualną przewagę nad opozycją. Jednak w instytucjach, które po wyborach zaczęli obsadzać zwolennicy tej partii, poziom kadr pozostawia wiele do życzenia. Jeśli PiS szybko nie upora się z tym problemem, poniesie dotkliwe koszty wizerunkowe. Równie źle jest w dyplomacji. Poza wiedzą, brakiem uwikłania w PRL-owską przeszłość i patriotyczną postawą, niebagatelne znaczenie ma doświadczenie, którego ludziom związanym z PiS-em zazwyczaj brakuje.
Rozwiązaniem tego problemu jest zawarcie sojuszu z ludźmi spoza partii, którzy jednak nie przeszli przez „korporację Geremka” i nie dali się wciągnąć w model kariery proponowany przez Radosława Sikorskiego.
Takiej drodze sprzyja z pewnością prowadzona przez PiS polityka społeczna i gospodarcza, odbudowa etosu patriotycznego w polityce i administracji, wreszcie budowa elit, które nadają ton kulturze i społeczeństwu.
Jacek Saryusz-Wolski jest tu dobrym przykładem, ale jedna jaskółka wiosny nie czyni. Prawo i Sprawiedliwość, chcąc skutecznie zmieniać Polskę, powinno zacząć korzystać z własnego sukcesu, czyli przyciągać polityków, specjalistów i ekspertów, nie tylko ich kupując czy oferując lepszy model kariery. Celem jest stworzenie tak atrakcyjnego ruchu politycznego, że przyjmą oni jego cele za własne z pobudek intelektualnych czy ideowych, a nie jedynie merkantylnych.